Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση του Καλλιτεχνικού Οργανισμού Ποντίων Αθηνών, την Τετάρτη 16 Απριλίου 2022, που ήταν αφιερωμένη στη «γυναίκα – πρόσφυγα, θύμα πολέμων 1922-2022».
Στην κατάμεστη αίθουσα του συλλόγου η εκδήλωση ξεκίνησε με το έργο του Γεώργιου Κ. Φωτιάδη (1872-1909) «Το Φώς» που γράφτηκε το 1906.
Ο μελετητής, ερευνητής και σκηνοθέτης του Ποντιακού Θεάτρου, Ερμής Μουρατίδης, είχε γράψει: «Το Φώς» είναι ένα συμβολικό έργο που παρουσιάζει από την μια πλευρά την πάλη του παλαιού, του κατεστημένου με την μορφή ενός τεράστιου βαθύριζου και πολύκλαδου δέντρου και από την άλλη πλευρά την πάλη του νέου, του ανατρεπτικού που το εκφράζει η Γυναίκα: το Αιώνιο Θήλυ, η Αιώνια Γυναίκα, η Ωραία Κυρία που καλεί τον κοιμισμένο λαό να ξυπνήσει ….».
Στο δεύτερο μέρος της εκδήλωσης παρουσιάστηκε βίντεο – ντοκουμέντο με αναφορά στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο που οδήγησε στις μετέπειτα εξελίξεις και την Μικρασιατική Εκστρατεία. Μια εκστρατεία που οδήγησε με την σειρά της στην Μικρασιατική Καταστροφή και μετέπειτα στην γενοκτονία και την ανταλλαγή πληθυσμών, τον ξεριζωμό, την προσφυγιά.
Μικρά παιδιά του Συλλόγου απήγγειλαν ποιήματα, αφιερωμένα σε εκείνη την τραγική περίοδο.
Κατάληξη της τραγωδίας ήταν η εξίσου τραγική εγκατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα. Η Μικρασιατική Καταστροφή το 1922 έφερε χιλιάδες πρόσφυγες στο λιμάνι του Πειραιά, οι οποίοι, αν και κατάφεραν να γλιτώσουν από τη φωτιά του πολέμου, αφέθηκαν κυριολεκτικά στη μοίρα τους. Οι πρόσφυγες στεγάστηκαν σε υγρά υπόγεια και σε μουχλιασμένες αποθήκες. Η φυματίωση τους θέριζε, καθώς οι μισές οικογένειες είχαν και από έναν άρρωστο. Οι μανάδες τρελαίνονταν μεταξύ της φροντίδας των αρρώστων και του μεροκάματου για την επιβίωση.
Πολλά ορφανά παιδιά
Η ερευνήτρια Διονυσία Νέδα υποστηρίζει ότι τα ορφανά που μεταφέρθηκαν με ασφάλεια στην Ελλάδα είναι αυτά που φιλοξενήθηκαν στα ορφανοτροφεία της Ελλάδας. Τα υπόλοιπα βρέθηκαν «μετέωρα» την εποχή της καταστροφής της Σμύρνης. Κάποια από αυτά περιπλανήθηκαν μόνα τους στη «φλεγόμενη» Σμύρνη και όσα γλύτωσαν τα μετέφεραν με ένα πλοίο στην Ελλάδα. Κάποια από αυτά με την άφιξή τους στον Πειραιά τα διοχέτευσαν στο κρατικό πορνείο των Βούρλων της Δραπετσώνας.
Η ζωή των γυναικών, που ζούσαν σε αυτό το κάτεργο και κατάφερναν να επιβιώσουν πέρα των πενήντα ετών, ή των γυναικών που παραβίαζαν κάποιον από τους κανόνες, ήταν ακόμη πιο τραγική. Ήταν πια ξοφλημένες κι έπρεπε να φύγουν από τα Βούρλα. Τις πέταγαν στον δρόμο! Αυτές πια δεν τις ήθελαν ούτε και για υπηρέτριες. Και κατέληγαν στα λεγόμενα σλέπια. Τα άχρηστα παλιά σαπιοκάραβα που σάπιζαν στην περιοχή, μαζί με τις ζωές αυτών των γυναικών, όπου πέθαιναν από τις αρρώστιες και την ανέχεια.
Την ίδια περίοδο η προοδευτική συγγραφέας και ποιήτρια Γαλάτεια Καζαντζάκη – Αλεξίου, εμπνέεται από τα βάσανα αυτών των δύστυχων γυναικών και δημοσιεύει το ποίημά της «Αμαρτωλό» στα περιοδικά «Πρωτοπόροι» και «Νέοι Πρωτοπόροι», όπου είναι αρχισυντάκτρια. Εκεί, με τα λόγια της πόρνης ξεσκεπάζει τη σαπίλα της καθωσπρέπει αστικής, κοινωνίας.
Η εκδήλωση έκλεισε με ένα απόσπασμα από το ποίημα του Μπέρτολτ Μπρέχτ Ο πόλεμος τους σκοτώνει ότι άφησε όρθιο η ειρήνη τους.
Ο πόλεμος που έρχεται
δεν είναι ο πρώτος. Πριν απ’ αυτόν
γίνανε κι άλλοι πόλεμοι.
Όταν τελείωσε ο τελευταίος,
υπήρχαν νικητές και νικημένοι.
Στους νικημένους, ο φτωχός λαός
πέθαινε από την πείνα. Στους νικητές
ο φτωχός λαός πέθαινε το ίδιο.
Πρόγραμμα Εκδήλωσης και Συντελεστές
Το Φώς: Θεατροποιημένο έργο του Γιώργου Φωτιάδη το οποίο γράφτηκε το 1906. Μεταξύ άλλων, έχει γράψει τα έργα Ο Λαζάραγας και η Προξενεία. Το Φως είναι ένα συμβολικό έργο που παρουσιάζει από τη μία πλευρά την πάλη του παλιού, του κατεστημένου με τη μορφή ενός τεράστιου, βαθύρριζου και πολυκλαδικού δέντρου, και από την άλλη πλευρά την πάλη του νέου, του ανατρεπτικού που το εκφράζει η Γυναίκα: το Αιώνιο Θήλυ, η Αιώνια Γυναίκα, ή η Ωραία κυρία που καλεί τον κοιμισμένο λαό να ξυπνήσει…» Ερμής Μουρατίδης
Συντελεστές: Νατάσα Μελιάδου, Φάνης Μόσχος, Χρήστος Αλεξανδρίδης, Ευδοξία Κυριμοπούλου, Βάζω Πολύζου, Μαρία Φωκαϊδου, Μαρία Πυκνή, Ιωάννα Προκαλάμου, Ελισάβετ Τοράϊ. Σκηνοθεσία: Γιώργος Σονίδης
«Λαλίαν κ’ έσ»
- Ποίημα σε στίχους: Γιώργου Σονίδη
- Απαγγελία: Αναστασία Μάντζιου
Βίντεο: Το τέλος του Α΄ παγκοσμίου πολέμου, η Μικρασιατική Καταστροφή και η άφιξη των προσφύγων στην Ελλάδα
«Αείκον Αμαρτία»
- Ποίημα σε στίχους: Γιώργου Σονίδη
- Απαγγελία: Μελίνα Μπρεγιάννη
«Μικρασιατική Καταστροφή»
- Αφήγηση: Χρήστος Αλεξανδρίδης
Οι τρόφιμοι του ορφανοτροφείου Σμύρνης & Βούρλα «Το Κρατικό Πορνείο»
- Αφήγηση: Νατάσα Μελιάδου – Στράτος Παπαδόπουλος
«Αμαρτωλό»: Θεατροποιημένο ποίημα της Γαλάτειας Καζαντζάκη
- Ερμηνεία: Μαρία Δημητριάδη
- Σκηνοθεσία: Γιώργος Σονίδης
«Αναστορώ»
- Ποίημα σε στίχους: Γιώργου Σονίδη
- Απαγγελία: Αλίκη Μπρεγιάννη
Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος – Γυναικείες Διεκδικήσεις
- Αφήγηση: Ελένη Προφυλλίδου
«Η Μαρούσα σην κοινότηταν»: Μονόπρακτο Θεατρικό έργο
- Συντελεστές: Σοφία Κουνατίδου, Χάρης Κυριακούλης, Σοφία Χατουτσίδου, Χρήστος Αλεξανδρίδης, Φάνης Μόσχος
- Σκηνοθεσία: Γιώργος Σονίδης
«100 χρόνια από τη δική μας τραγωδία»
- Αφήγηση: Ειρήνη Ελευθεριάδου
«Ο πόλεμος τους σκοτώνει ό,τι άφησε όρθιο η Ειρήνη τους»: Απόσπασμα ποιήματος του Μπέρτολτ Μπρέχτ
- Απαγγελία: Παναγιώτης Μαυρόπουλος
«Πνοή Ζωής»
- Ποίημα σε στίχους Γιώργου Σονίδη
- Απαγγελία: Άρτεμης Μουρατίδου
Επιμέλεια Κειμένων: Σοφία Ραφτοπούλου-Ελένη Προφυλλίδου-Βούλα Καραμπίδου
Επιμέλεια Βίντεο: Κώστας Ραφτόπουλος
Φωτογραφικό Υλικό: Σοφία Ραφτοπούλου
Συντονισμός Εκδήλωσης: Σοφία Ραφτοπούλου
