Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε η εκδήλωση αφιέρωμα στον αείμνηστο Δάσκαλο της Ανατολικής Θράκης Παντελή Βαλιούλη που διοργάνωσε το Σάββατο 20 Απριλίου στην Κεντρική Δημοτική βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης το Σωματείο Δράσης Νίκος Καπετανίδης.
Με την παρουσία δεκάδων κατοίκων του Νέου Σκοπού Σερρών, συμπατριωτών του Παντελή Βαλιούλη,με την υποστήριξη του Δημάρχου Εμμανουήλ Παππά, Δημήτρη Νότα που διέθεσε για τον σκοπό αυτό λεωφορείο,των συγγενών και απογόνων του, εκπροσωπουμένων από τον Βασίλη Σακελλαρίδη, μελών και φίλων του σωματείου Δράσης Νίκος Καπετανίδης, αναδείχθηκε η πολυσχιδής προσωπικότητα του επιφανούς Παντελή Βαλιούλη που συνέγραψε το μοναδικής αξίας βιβλίο των εκδόσεων Κυριακίδη «Σελίδες εκ της συμφοράς του Πόντου 1921-1924» που με ρωμαλεότητα, ακρίβεια και λεπτομέρεια περιγράφει τις συγκλονιστικές στιγμές στα Δικαστήρια της Αμασείας που οδήγησαν στην αγχόνη του Κεμάλ όλη την πνευματική ηγεσία του Πόντου τον Σεπτέμβριο του 1921.
Για τον Παντελή Βαλιούλη μίλησαν με τα θερμότερα λόγια ο Δήμαρχος Εμμανουήλ Παππά, Δημήτρης Νότας, η αντιδήμαρχος Ελένη Πατρίκη που πρότειναν μάλιστα να επαναληφθεί η εκδήλωση στον Νέο Σκοπό Σερρών σύντομα, πρόταση που ασμένως έγινε δεκτή από το σωματείο Δράσης Νίκος Καπετανίδης.
Ο Βασίλης Σακελλαρίδης μιλώντας συγκινημένος για την προσφορά του θείου του Παντελή Βαλιούλη ευχαρίστησε το σωματείο Δράσης Νίκος Καπετανίδης για την τιμή που επεφύλαξε στον αείμνηστο Δάσκαλο της Ανατολικής Θράκης και περιέγραψε με ζωντάνια την ζωή και το έργο του .
Ο πρόεδρος του Σωματείου Δράσης Νίκος Καπετανίδης, δημοσιογράφος της ΕΡΤ 3 Γιώργος Γεωργιάδης, προσφωνώντας τον κεντρικό ομιλητή Ευριπίδη Στυλιανίδη βουλευτή Ροδόπης, τόνισε ότι ο Ποντιακός Ελληνισμός οφείλει λόγους τιμής και ευγνωμοσύνης στον Παντελή Βαλιούλη για την καταγραφή των γεγονότων της Αμασείας που άφησαν στην ορμή της Αιωνιότητας τις ηρωικές μορφές και πράξεις των Ποντίων που εκτελέστηκαν μεταξύ αυτών και ο Εθνομάρτυρας Νίκος Καπετανίδης.
Ο Ευριπίδης Στυλιανίδης αναφέρθηκε στην προσωπικότητα του Παντελή Βαλιούλη με τον οποίο δένουν κοινές ρίζες από τον Σκοπό της Ανατολικής Θράκης και την τεράστια κληρονομιά του έργου του για το παρόν και το μέλλον.
Συνοπτικά τόνισε τα εξής:
«Το βιβλίο του Παντελή Βαλιούλη «Σελίδες εκ της Συμφοράς του Πόντου 1921-1924» των εκδόσεων Κυριακίδη 1957 που ορθώς επανεκδόθηκε το 2016 και που σήμερα παρουσιάζουμε στο πλαίσιο της δημόσιας ιστορίας, δεν επιδιώκει ούτε την εκδίκηση, ούτε φυσικά την αναμόχλευση των παθών.
Επιδιώκει αντίθετα να νικήσει την εθνική αμνησία και αναισθησία, να αποκαταστήσει την ιστορική αλήθεια, να διδάξει από τα λάθη τους όλες τις πλευρές, να υπηρετήσει τη δικαιοσύνη, να ενισχύσει την εθνική ταυτότητα και φυσικά να μάθει στις νεότερες γενιές από ποιους προερχόμαστε για να μην αγνοούμε και ποιοι είμαστε.
Μέσα στην ιστορία αυτή για την σφαγή στην Αμισό τον Ιανουάριο του 1921 διακρίνω δύο πρωταγωνιστικές μορφές που συνδέουν τη μοίρα του Ποντιακού Ελληνισμού με τον ξεριζωμένο Ελληνισμό της Θράκης.
Μία μορφή είναι ο ίδιος ο συγγραφέας και η άλλη μορφή είναι ο μεγάλος πρωταγωνιστής των γεγονότων και Κυβερνήτης της Τραπεζούντος, είναι ο Άγιος των Ποντίων, ο εκ Τραπεζούντος Μητροπολίτης Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, ο Θράκας και Κομοτηναίος Χρύσανθος.
Ο Θρακιώτης συγγραφέας Παντελής Χ. Βαλιούλης, κατάγονταν από το χωριό της γιαγιάς μου, το Σκοπό Ανατολικής Θράκης, που βρίσκονταν δίπλα στις Σαράντα Εκκλησιές, όπου γεννήθηκαν οι παπούδες μου Ευριπίδης Στυλιανίδης και Κωνσταντίνος Πετράς.
Ο Βαλιούλης απόφοιτος της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης υπηρέτησε ως καθηγητής στο Τσινέκειο Γυμνάσιο της Σαμψούντας και θεώρησε χρέος του, αφού κατάφερε να επιβιώσει, να καταθέσει αυτή την ιστορική μαρτυρία της σφαγής των Ποντίων, τιμώντας την μνήμη όσων χαθήκαν άδικα από τις προσχηματικές δίκες ενός περιοδεύοντος δικαστηρίου ανεξαρτησίας(Ιστικλάλ μαχκεμεσή), όπου προήδρευε ο Χριστιανομάχος βουλευτής Αμισού δικηγόρος Εμίν.
Ο Παντελής Χ. Βαλιούλης περιγράφει ζωντανά τις παρωδίες δίκης που βίωσε μαζί με τους άλλους Έλληνες, τις φυλακίσεις, την εξορία, τα βασανιστήρια, τις εκτελέσεις και γενικότερα τους βάρβαρους τρόπους εξόντωσης του Ποντιακού και του άλλου προσφυγικού Ελληνισμού από τους Τούρκους.
Αναδεικνύει όμως μέσα από τις περιγραφές του και το μεγαλείο ψυχής των Ελλήνων, την ισχυρή τους Πίστη στο Θεό, την αγάπη τους για την Πατρίδα, το δέσιμο τους με την παραδοσιακή Οικογένεια και την Κοινότητα, την προσήλωση τους στον μεγάλο Πολιτισμό που προσδιορίζει την Εθνική τους Ταυτότητα.
Είναι χαρακτηριστική η δύναμη επιβίωσης και ανάτασης που αντλεί ο προσφυγικός Ελληνισμός από την Ορθοδοξία κατά τον συγγραφέα, ο οποίος περιγράφει τη Θεία Λειτουργία στη φυλακή λίγο πριν τις εκτελέσεις:
«Την επομένην 5ην Σεπτεμβρίου 1921, Κυριακή πρωί, έν τινί των ακραίων δωματίων του φρουρίου(της φυλακής), τελείται η Θεία Λειτουργία υπό του εξ Ακ δαγ Μαδέν σεβάσμιου ιερέως Παπα Γεωργίου και του ιεροδιακόνου Βασιλείου Φελέκη. Πάντες προσήλθον και μετά ευλαβείας παρηκολούθησαν τη Θεία Λειτουργίαν. Εάν έχει η Χριστιανική ιστορία παρόμοιας Λειτουργίας, ας προσθέσει και την τελευταίαν εκείνην. Γονυκλισίαι, συγκινήσεις, κλονισμοί ολόσωμοι δια την προβλεπομένην άδικον θανάτωσιν των πλείστον εκ των παρισταμένων. Δι’ ωραίας προσλαλιάς, εν προφανεί συγκινήσει, ο ιεροδιάκονος Β. Φελέκης προσπαθεί να εμψυχώσει το εκκλησίασμα και καταλήγει δια των εξής βαρυσήμαντων στίχων:
«Όταν τρώγουνταν κάποτε τα φύλλα της αμπέλου από την αίγα την τρελλή, το κλήμα της απάντησε: Όσο κι αν τρως αλύπητα τα πράσινα μου φύλλα, καινούρια θα βλαστήσουνε κλωνιά σταφυλοβόλα, που ο ζωμός των θα γενή σπονδή στο σφάξιμο σου»».
Με προσχηματικούς λόγους στοχοποιούνται από τους Τούρκους όλοι οι επιφανείς Έλληνες και οδηγούνται μαζικά στο θάνατο, τη φυλακή ή τα τμήματα καταναγκαστικής εργασίας.
Ανάμεσα τους, εκτός από τα μέλη του Συλλόγου Ορφέας, όπου πρωταγωνιστούσε ο συγγραφέας, πρώτος στόχος καθίσταται και ο έτερος συμπατριώτης μου, ο Κομοτηναίος Μητροπολίτης Τραπεζούντος Χρύσανθος Φιλιππίδης.
Ο Χρύσανθος που αργότερα θα ηγηθεί ως Αρχιεπίσκοπος της Εκκλησίας της Ελλάδας και θα πρωταγωνιστήσει στην αποκατάσταση των προσφύγων μετά το 1922 και σε όλους τους μετέπειτα εθνικούς αγώνες κατά των Ιταλών και των Γερμανών, κατά την προηγούμενη περίοδο της Ρωσικής κυριαρχίας, με τη συναίνεση της διεθνούς κοινότητας(ΚτΕ), διετέλεσε Κυβερνήτης της Τραπεζούντας και προστάτεψε από την πρώτη απόπειρα γενοκτονίας των Τσετών τους Ποντίους αλλά προστάτεψε και τους απλούς Τούρκους από τον αφανισμό.
Γι’ αυτό και παρασημοφορήθηκε από την Οθωμανική Κυβέρνηση της Κωνσταντινούπολης.
Ο ίδιος όμως άνθρωπος που παρασημοφορήθηκε για την ανθρωπιά του, καταδικάζεται αργότερα από τους Νεότουρκους του Κεμάλ «υπό του εν Αμασεία Δικαστηρίου ερήμην εις θάνατον».
Η ιστορία διασώζεται από τον Βαλιούλη, όταν καταφέρνει να επιβιώσει και να επιστρέψει στην Αθήνα για να βρει την οικογένεια του.
Εκδίδεται όμως, αποδεικνύοντας ότι παραμένει ζωντανή, το 1957, δηλαδή λίγο καιρό μετά τις βάρβαρες επιθέσεις των Τούρκων στους Έλληνες της Κωνσταντινούπολης στις 6 Σεπτεμβρίου 1955 , όταν βανδάλισαν Ορθόδοξους Ναούς και κοιμητήρια, κατέστρεψαν καταστήματα και σπίτια ομογενών και με την πρόφαση του Κυπριακού ζητήματος βίασαν, σκότωσαν και ξερίζωσαν το μεγαλύτερο μέρος της Ελληνικής μειονότητας καταπατώντας στην πράξη από τότε τη Συνθήκη της Λοζάνης.
Η δραματική αυτή εξέλιξη απέδειξε, ότι η ιστορία είναι τόσο ζωντανή, ώστε θα ήταν αφέλεια αντί να τη μελετούμε για να διδαχθούμε, να συνεχίζουμε να την αγνοούμε ή να την εξωραΐζουμε.
Με πίκρα ο συγγραφέας αναφέρεται στο ελληνοτουρκικό σύμφωνο φιλίας Βενιζέλου- Κεμάλ του 1930 που αναγνωρίζει μεν ότι επιδιώκει να απαλλάξει τους μεταγενέστερους από το βάρος του λυπηρού παρελθόντος, ώστε να μπορέσουν απερίσπαστοι να αντιμετωπίσουν το παρόν και το μέλλον. Από την άλλη όμως θεωρεί χρέος του να υπηρετήσει την ιστορική αλήθεια, τις εθνικές και χριστιανικές αξίες και να τιμήσει τη μνήμη αυτών που χάθηκαν άδικα και βάρβαρα.
Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο τοποθετείται και ένας άλλος διακεκριμένος ρεαλιστής πρόσφυγας, ο Πόντιος Δημήτριος Ψαθάς, ο οποίος είπε:
«… Αντιτουρκικό χαρακτήρα έχουν τα ίδια τα γεγονότα, που δείχνουν τους Τούρκους έτσι όπως ήσαν και όπως έδρασαν τα χρόνια εκείνα. Ούτε επιτρέπεται να θυσιάζουμε την Ιστορική Αλήθεια σε καμία σκοπιμότητα, όπως, δυστυχώς, καθιερώθηκε να γίνεται από τον καιρό που χαράχθηκε η λεγόμενη ελληνο-τουρκική φιλία. Η άστοχη τακτική της αποσιώπησης των γεγονότων της ιστορίας, ήταν ίσως και ένας από τους λόγους που τόσο άσκημα πορεύτηκε η «φιλία» με τους Τούρκους. Να ρίξουμε το πέπλο της λήθης στο παρελθόν, αλλά να ξέρουμε όχι να κρύβουμε. Να ξέρουν και οι ίδιοι οι Τούρκοι το τι φτιάξαν οι πατεράδες τους, για να αποφύγουν τα όσα στιγμάτισαν εκείνους, εφόσον θέλουν να πάρουν τη θέση, που φιλοδοξούν, ανάμεσα στα πολιτισμένα έθνη. Μόνο έτσι, ξέροντας εμείς τους Τούρκους και ξέροντας εκείνοι εμάς και και το στιγματισμένο παρελθόν τους, μπορεί κάποτε να χαράξουμε μια ελληνο-τουρκική φιλία επάνω σε στέρεες βάσεις». (Δημήτρης Ψαθάς 2001, Γη του Πόντου)
Αγαπητοί φίλοι
Αν ως Έλληνες θέλουμε να αντέξουμε στην πίεση μιας ισοπεδωτικής παγκοσμιοποίησης που εκδηλώνεται με το φαινόμενο του MacDonaldnisation, δηλαδή την απόπειρα της κλωνοποίησης των εθνικών πολιτισμών και της αναθεώρησης της πραγματικής ιστορίας, οφείλουμε να προστατέψουμε την ιστορική αλήθεια και την πολιτιστική μας ταυτότητα. Κι αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο, αν το νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος των 200 ετών και κυρίως ο λαός του, καταφέρει να παρακολουθήσει την επιτυχημένη ιστορική διαδρομή του Ελληνικού Έθνους που κουβαλά στην πλάτη του έναν ξεχωριστό παγκόσμιο πολιτισμό και μια ιστορία 3.000 ετών.
Αν πραγματικά θέλουμε να κάνουμε μια νέα αρχή στις διακρατικές μας σχέσεις με την Τουρκία, τότε πρέπει να βασιστούμε στη ιστορική αλήθεια, στον αμοιβαίο σεβασμό και σε διεθνώς αποδεκτούς κανόνες δικαίου.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο, ότι η μεγάλη Γερμανία επανέκαμψε ενωμένη στην διεθνή κοινότητα μετά τα φρικιαστικά εγκλήματα σε βάρος της Ανθρωπότητας κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, μόνο όταν με θάρρος και παρρησία ο φωτισμένος Καγκελάριος της Χέλμουτ Κόλ, γονάτισε μπροστά στους τάφους των θυμάτων στα μαρτυρικά χωριά της Ελλάδας και αλλού, ζήτησε συγγνώμη για τα εγκλήματα των Ναζί και υποστήριξε εμπράκτως μια νέα πολιτική, ΟΧΙ για μια Γερμανική Ευρώπη, αλλά για μια Ευρωπαϊκή Γερμανία.
Αυτός είναι ο μόνος δρόμος που η διεθνής κοινότητα και φυσικά και η Ελλάδα υποδεικνύουν και στην Τουρκία, δηλαδή όχι να αρνείται και να δικαιολογεί τις γενοκτονίες και τα εγκλήματα πολέμου του παλιού και πρόσφατου παρελθόντος της, αλλά να τα παραδέχεται ιστορικά, να τα στιγματίζει και να τα προσπερνά με πολιτικές που προτάσσουν την Ειρήνη, τη Φιλία και φυσικά το σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο και τις Συνθήκες.
Η σύγχρονη Ελληνική Πολιτεία έχει χρέος να παραδεχθεί, ότι παρά τις όποιες τεχνολογικές εξελίξεις, ΟΛΑ τελικά ΕΙΝΑΙ ΘΕΜΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, διότι η ΠΑΙΔΕΙΑ είναι το ασφαλέστερο όχημα μετάβασης στο μέλλον, αρκεί να θεμελιώνεται στις διαχρονικές ΑΞΙΕΣ του πολιτισμού μας και στην ΑΛΗΘΕΙΑ της ιστορίας μας. Σε αυτή την ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΛΗΘΕΙΑ συμβάλλει η σημερινή πρωτοβουλία επανέκδοσης της ιστορικής κατάθεσης του συμπατριώτη μου Ανατολικοθρακιώτη Παντελή Βαλιούλη.
