Μια μεγάλη γιορτή, την οποία τιμούσαν ιδιαίτερα και στον Πόντο, είναι η σύναξη των Παμμέγιστων αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ, καθώς και των υπολοίπων Ασωμάτων και Ουράνιων Αγγελικών Ταγμάτων, στις 8 Νοεμβρίου.
Στον Πόντο, όπως προείπαμε, τιμούσαν ιδιαίτερα την ημέρα αυτή και σχεδόν κάθε περιοχή είχε και τις παραδόσεις της για τη συγκεκριμένη ημέρα.
Στα Κοτύωρα, οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες, είχαν θεσπίσει τη νηστεία των Ταξιαρχών, που διαρκούσε από 1-8 Νοεμβρίου. Πίστευαν ότι ο Αρχάγγελος Μιχαήλ παίρνει τις ψυχές και νήστευαν στην χάρη του, προκειμένου να πάρει εύκολα την ψυχή τους και να μην παιδευτούν όταν έρεθει η ώρα να φύγουν από την ζωή. Μόλις ολοκληρώνονταν η νηστεία κοινωνούσαν μετά το πέρας της θείας λειτουργίας.
Στην Τραπεζούντα πίστευαν, παρομοίως, πως ο Αρχάγγελος Μιχαήλ ήταν ο άγγελος που έπαιρνε τις ψυχές. Επίσης, την ημέρα της γιορτής, οι μητέρες πήγαιναν τα παιδιά τους στην εκκλησία και τύλιγαν στο λαιμό τους την άκρη από το παραπέτασμα της ωραία πύλης, για να αποτρέψουν τον πονόλαιμο.
Αλλά και στο χωριό Αντρεάντων (Αμισού) ο Αρχάγγελος Μιχαήλ ονομαζόταν τόσο ως Ταξιάρχης όσο και ως Κουρκουνάς, από την ιδιότητα που του αποδιδόταν, διότι «Κουρκουνά» σήμαινε «χτυπάει την πόρτα» και ζητάει την ψυχή.
Για την ιδιότητα αυτή των Αρχαγγέλων ως ψυχοπομπών υπάρχουν και παραδόσεις των Ελλήνων του Πόντου από την περιοχή του Κάρς, τις οποίες μας παραδίδει ο Σάββας Παπαδόπουλος.
Στην πρώτη από αυτές με τίτλο «Πως εκωφώθεν ο Χάρον»δικαιολογείται η κώφωση του αγγέλου που πήγαινε να πάρει τις ψυχές των ανθρώπων: «Ο Θεόν έστειλεν τον άγγελον να πάει να παιρ’ την ψην είνονος νύφες π’ είχεν μωρά. Σο τζάχ κεικά εκάθουντουν η πεθερά τ’ς» αλλά ο άγγελος λυπήθηκε τα μωρά που θα έμεναν ορφανά και δεν πήρε την ψυχή της μάνας τους και «εκλώστεν οπίσ’ με τ’ εύκαιρα τα χέρα».
Ο Θεός θύμωσε και ορμώντας εναντίον του «δί’ τον άγγελον έναν σπιχτόν σιλάν (χαστούκι) σ’ ωτίν απέσ’. Άγγελον επόνεσεν, εκωφώθεν κ’ επεκεικιάν’ επέμ’νεν κωφός, κανεινός τα κλαίητα ‘κι ακούει, τ’ ολωνών την ψην παίρ’ και πάει…».
Τα παιδιά τα φρόντισε ο κόσμος και μεγάλωσαν και έγιναν καλοί άνθρωποι.
Σε παρόμοια παραλλαγή με τον ίδιο τίτλο η νύφη που έπρεπε να πάρει την ψυχή της ο άγγελος είχε δίδυμα και την λυπήθηκε και πήρε την ψυχή της γριάς πεθεράς της. Εδώ τον άγγελο τον έστειλε ο Άγιος Πέτρος και επειδή παράκουσε, τον χτύπησε και τον κούφανε.
Έτσι ο άγγελος-χάρος, όπως έμεινε κουφός, δεν ακούει τα παρακάλια κανενός και παίρνει την ψυχή είτε του μικρού είτε του μεγάλου. Γι΄αυτό ο θάνατος δεν έχει σειρά.
Στη δεύτερη παραλλαγή με τίτλο «Η χάρη του Θεού», πάλι ο Θεός έστειλε τον άγγελο να πάρει την ψυχή μιας γυναίκας που είχε δυο αγοράκια. Ο άγγελος τα λυπήθηκε και γύρισε πίσω με άδεια χέρια. Όμως ο Θεός τον ανάγκασε να ξαναπάει στη γη και να εκτελέσει την εντολή, όπως και έγινε. Ο καιρός πέρασε και τα αγόρια μεγάλωσαν και μια μέρα που περνούσαν καμαρωτά με τα άλογά τους, φώναξε τον άγγελο, του τα έδειξε και του είπε πως όλα αυτά τα ορίζει Εκείνος και κανέναν δεν εγκαταλείπει.
