Ξαφνικά τα φώτα σβήνουν κι επικρατεί παντού απόλυτο σκοτάδι. Ο χρόνος γυρίζει πίσω —και συγκεκριμένα στην περίοδο 1914-1923. Με μοναδικό εφόδιο τις κινήσεις του σύγχρονου χορού και τις εκφράσεις του προσώπου των χορευτών οι θεατές φέρνουν στο μυαλό τους μνήμες από τις ιστορίες των παππούδων και των γιαγιάδων τους, ενώ η φαντασία τους οργιάζει και ταξιδεύει ανάλογα με τα βιώματα τους. Το σκηνικό θυμίζει απέραντο χωράφι και η μουσική σε ταξιδεύει στην Ανατολή. Το μόνο που βλέπεις είναι σώματα ανθρώπων να σε ταξιδεύουν στην σκοτεινή περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αυτή της τέλεσης του εγκλήματος της γενοκτονίας κατά των Ελλήνων, Αρμενίων και Ασσυρίων από τους νεότουρκους και τους κεμαλικούς.
Όλα τα παραπάνω τα βλέπεις και τα βιώνεις «ζωντανά» στη μουσικοχορευτική παράσταση Γενοκτονία, του σκηνοθέτη και χορογράφου Παύλου Κουρτίδη.
Γι’ αυτές τις συγκινητικές εικόνες, κι όχι μόνο, που διαχέονται στην κοινωνία από τις αρχές Νοεμβρίου στο θέατρο ΠΚ στον Νέο Κόσμο —ενδέχεται να δοθεί παράταση πέρα από τις 20 Ιανουαρίου, που είναι και η τελευταία— μίλησε ο ίδιος στο ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑ.gr, ο οποίος τόνισε ότι δεν έκανε την παράσταση λόγο της συμπλήρωσης 100 ετών από το 1919, αλλά «γιατί έφτασε πια η ώρα να γίνει». «Αυτή την παράσταση ήθελα να την κάνω χρόνια, ποτέ όμως δεν κατέληξα ότι ο τίτλος θα ήταν “Γενοκτονία”», αναφέρει ο ποντιακής καταγωγής σκηνοθέτης, τονίζοντας επίσης ότι ήθελε να τιμήσει τις ρίζες του.
Βέβαια δεν είναι πρώτη φορά που σε έργο του «μυρίζει» ο Πόντος. Στην παράσταση Στύγα, η Θεά των Υδάτων, από την ελληνική μυθολογία, υπήρχε και μουσική και παραπομπές στον Πόντο, αναφέρει ο Παύλος Κουρτίδης. Αλλά η Γενοκτονία είναι εξολοκλήρου… Πόντος!
Θεωρεί σημαντικό το γεγονός ότι χρησιμοποιεί στοιχεία από τις ρίζες του καθώς αυτές δίνουν ταυτότητα τόσο στο χορό του όσο και στο είναι του. «Βρήκα τον εαυτό μου, και μέσα από τις ποντιακές μου ρίζες έβαλα αυτό που ξέρω: την τέχνη μου ως σύγχρονος χορός και βγήκε αυτό το αποτέλεσμα. Δεν βγήκε από την μια μέρα στην άλλη μου πήρε πάρα πολλά χρόνια», μας εκμυστηρεύεται.
2019… και το δικό του λιθαράκι στην διεθνοποίηση του ζητήματος
Ο Παύλος Κουρτίδης αναφέρει ικανοποιημένος ότι η παράσταση «έγινε με πολύ σεβασμό στους προγόνους μας», χαρακτηρίζοντάς την ένα μικρό λιθαράκι στη διεθνοποίηση του ζητήματος, μέσα από μια εικαστική παρέμβαση. «Πρέπει να γίνονται τέτοιες δράσεις. Το 2019 είναι ένα έτος ορόσημο και έχουμε υποχρέωση όσοι ασχολούμαστε με το καλλιτεχνικό περίβλημα —ο καθένας από την μεριά του—, να κάνουμε τέτοιου είδους δράσεις», αναφέρει, τονίζοντας ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό γιατί έτσι ενισχύεται ο όρος γενοκτονία και παίρνει μεγαλύτερη αναγνωρισιμότητα.
Παύλος Κουρτίδης: Ο κόσμος γνωρίζει με μια διαφορετική ματιά τι είναι γενοκτονία.
Η επιλογή των χορευτών δεν ήταν μια εύκολη υπόθεση — Δεν χρειαζόταν κάποιος να είχε ποντιακές ρίζες
Ο ίδιος επέλεξε τα άτομα που θα συνεργαζόταν να μην τα δει απλά σε μια οντισιόν, αλλά να δημιουργήσει ένα εργαστήρι, αφού τους έδειχνε κάποιες κινήσεις, αυτοί με τη σειρά τους για ένα μήνα θα έπρεπε να τις κάνουν «κτήμα» τους. Έτσι κι έγινε! Χρονοβόρα διαδικασία αλλά το αποτέλεσμα μοναδικό. «Και δεν χρειάζεται να είσαι Πόντιος, ούτε τίποτα», μας λέει. Μόνο αυτός και η κόρη του είναι η μοναδικοί Πόντιοι στην παράσταση, λέει χαριτολογώντας.
Τα σχόλια του κόσμου
Ο κόσμος είναι θετικός σε αυτό που γίνεται αλλά μετά από την παράσταση δεν «ανοίγεται» εύκολα —παρόλο που τα σχόλια είναι θετικά. Ειδικά, τονίζει, τα σχόλια που έρχονται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Κάθονται και μου γράφουν ολόκληρα κατεβατά —τα οποία σαφώς είναι εχέμυθα και δεν τα βγάζω προς τα έξω γιατί ο άλλος κατέθεσε κάτι πολύ προσωπικό— αλλά σε αρκετά απορούσα (ευχάριστα) με το τι εισέπραξε από μια παράσταση. Απορούσα δηλαδή, ένιωθα ωραία», λέει.
«Ότι βλέπεις μέσα στην παράσταση έχει νόημα», συμπληρώνει ο σκηνοθέτης και χορογράφος. «Δεν υπάρχει τίποτα μέσα στην παράσταση στο σκηνικό περιβάλλον που να έχει γίνει κατά τύχη. Όλα παίζουν τον ρόλο τους». Ένα από αυτά είναι και το στάχυ, μας λέει, σε ερώτηση για την επιλογή του σταχυού ως ενός σημαντικού στοιχείου στην παράσταση. «Είναι η ίδια η γη, το ψωμί, και τι ποιο δυνατότερο από αυτό εδώ πέρα που εκφράζει αν θέλεις τον ίδιο τον ποντιακό λαό. Εγώ θυμάμαι τον εαυτό μου από μικρός να είμαι στα χωράφια και να θερίζουμε. Όταν κλείνω τα μάτια μου και σκέφτομαι την παιδική μου ηλικία, σε τέτοιου είδους δράσεις, σκέφτομαι ακριβώς αυτά τα τοπία που απεικονίζονται στην παράσταση. Να με φωνάζει η γιαγιά μου, ο παππούς μου, να βλέπω αυτά τα χρώματα κι αυτά τα σκηνικά. Οπότε θεωρούσα ότι είναι αναπόσπαστο κομμάτι (το στάχυ). Έπρεπε να μπει, όχι μόνο συμβολικά. Το βάλαμε κι έχει δράση. Το θρόισμα να ακούγεται, τα πατήματα… Όλα αυτά εδώ πέρα να σε παραπέμπουν εκεί. Και όποιος δεν έχει τέτοιου είδους βιώματα μπορεί σίγουρα να καταλάβει ότι και η ίδια η γη από μόνη της έχει αυτή εδώ πέρα την δύναμη. Για αυτό τον λόγο επιλέχθηκε», συμπληρώνει.
Αυτή τη στιγμή η παραγωγή βρίσκεται σε επαφή με διάφορους φορείς ώστε η συγκλονιστική παράσταση να ταξιδέψει εκτός Αττικής, καθώς και στο εξωτερικό.
Οι συγκινητικές στιγμές της παράστασης
Ο ίδιος δεν μπορεί να ξεχωρίσει μία συγκινητική στιγμή. Παρόλα αυτά μας αναφέρει τη σκηνή των βασανιστηρίων, όπου έχει να κάνει με μικρά παιδιά, γυναικόπαιδα και είναι πολύ σκληρό όλο αυτό, μας λέει. «Πολλές φορές πιάνω εκφράσεις των χορευτών —ειδικά από τα κορίτσια— που με καθηλώνουν. Με καθηλώνουν στην κυριολεξία γιατί ζούνε ακριβώς αυτό εδώ πέρα που έχουμε συζητήσει πάρα πολλούς μήνες και γίνεται ακόμη πιο δυνατό», αναφέρει.
Ο ίδιος από την αρχή μέχρι το τέλος βιώνει στο δικό του εσωτερικό κόσμο τη γενοκτονία. «Σε κάθε παράσταση με το που ξεκινάμε από το πρώτο δευτερόλεπτο κιόλας έχω ένα παράξενο κλείδωμα — το οποίο εάν ήτανε κλάμα προσπαθώ να το κρατήσω και δεν το αφήνω να φύγει. Και αυτό εδώ πέρα γίνεται συνεχόμενα, πάει μέχρι το τέλος της παράστασης. Αλλά εντάξει είναι και ένας δικός μου τρόπος να μπω μέσα στην παράσταση», μας εκμυστηρεύεται.
Τη «Γενοκτονία» πρέπει να την δουν όλοι. Δεν είναι «προνόμιο» κάποιον, είναι κακουχία
Ο σκηνοθέτης χαρακτηρίζει την παράσταση «κακουχία» και όχι «προνόμιο» κάποιων για να την δουν. Πόντιοι και μη, ποντιακά σωματεία και διάφοροι φορείς με τα μέλη τους, παρακολουθούν την παράσταση με δάκρυα στα μάτια. «Νομίζω ότι αυτή η παράσταση είναι μια παράσταση που πρέπει να την δει ο οποιοσδήποτε. Δεν καταλαβαίνω δηλαδή γιατί πρέπει να είναι “προνόμιο” κάποιων. Γιατί δεν μιλάμε για ένα “προνόμιο”, μιλάμε για μια κακουχία», αναφέρει.
Θεωρεί δε ότι η παράσταση Γενοκτονία έχει κι εκπαιδευτικό χαρακτήρα, με σκοπό να την παρακολουθήσουν και μικρά παιδιά. «Καταρχήν η παράσταση αυτή έχει μέσα μικρά παιδιά», από 10 έως 14 ετών αναφέρει επιπλέον. «Σαφώς και τους έχουμε εξηγήσει τι είναι όλο αυτό, κι αν θέλεις, το αντιλήφθηκαν πολύ καλύτερα μέσα από ένα παιχνίδι, λέει χαρακτηριστικά, ενώ μας γνωστοποιεί ότι έχουν γίνει από μέρους της παραγωγής προτάσεις σε σχολεία να πάνε να δουν την παράσταση. «Πιστεύω ένα παιδί, μέσα από αυτήν εδώ την παράσταση, θα έχει πάρει κάτι το οποίο μπορεί να του κάνει καλό στο σκεπτικό, στην δράση του, στην ίδια την ιστορία του, συμπληρώνει ο Π. Κουρτίδης.
Ο Πόντος είναι η δύναμη και η ανάγκη μου, η ταυτότητά μου!
Με τα λόγια, ο Πόντος είναι η δύναμη και η ανάγκη μου, η ταυτότητά μου, ο Παύλος Κουρτίδης τονίζει ότι η παράσταση δεν έγινε μόνο για τον Πόντο αλλά για όλους τους γενοκτονημένους λαούς και γενικώς για τον όρο γενοκτονία. Αν και είναι πολύ νωρίς, ο σκηνοθέτης και χορογράφος μας λέει ότι στα επόμενα σχέδιά του θα επιδιώξει να υπάρχουν πολλά ποντιακά στοιχεία στις παραστάσεις του. «Τώρα δεν ξέρω τι θα είναι, και είναι πολύ νωρίς ακόμα. Πρέπει να γευτώ την παράσταση, δηλαδή όταν αισθανθούμε όλοι μας ότι τώρα ολοκληρώθηκε ο κύκλος της, και κλείνει, τότε λίγο πριν είμαι σίγουρος ότι θα αρχίσει να δουλεύει και το μηχανάκι για το τι θα προκύψει μετά», αναφέρει. «Αυτή τη στιγμή είμαι πολύ μακριά από αυτό γιατί θεωρώ ότι η Γενοκτονία μόλις ξεκίνησε και θέλω να πιστεύω ότι το 2019 —ως χρόνος ορόσημο— θα δώσει και σε αυτή εδώ πέρα την παράσταση αυτό που της αξίζει»
Ποιος είναι ο Παύλος Κουρτίδης
Ο Παύλος Κουρτίδης γεννήθηκε στο Βούπερταλ της Γερμανίας και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε χορό στο Λονδίνο στο «Arts Educational London Schools» με υποτροφία. Μέσα από τις παραστάσεις του εκφράζει την προσωπική του ταυτότητα και την δύναμη της καταγωγής του. Έχοντας εξερευνήσει διαφορετικές τεχνικές χορού, έχει δημιουργήσει την προσωπική του κινησιολογία συνδυάζοντας το σύγχρονο χορό με την ρυθμικότητα και τον δυναμισμό της ποντιακής του κληρονομιάς.
Το ελληνικό στοιχείο συνοδεύει πάντα τις παραστάσεις του αισθητικά, μουσικά, κινητικά. Τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργήσει μία πλούσια εργογραφία από την οποία ξεχωρίζουν ιδιαίτερα: Η Στύγα, η θεά των Υδάτων εμπνευσμένη από την ομώνυμη θεά της ελληνικής μυθολογίας, η οποία παρουσιάστηκε μέσα σε 4 τόνους νερό, ο Λαβύρινθος που για πρώτη φορά συνδύασε το σύγχρονο χορό με τους παραδοσιακούς κρητικούς χορούς και την ιστορία της Κρήτης σε έναν ρεαλιστικό λαβύρινθο που συμβολίζει το αρχέγονο και την αναστήλωση, το Τρελόσπιτο εμπνευσμένο από την αληθινή ιστορία ενός ανθρώπου με ψυχικές διαταραχές με στόχο την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης ενάντια στο φόβο, τα στερεότυπα,τον αποκλεισμό και φυσικά την παράσταση Γενοκτονία.
Ο ίδιος έχει την καλλιτεχνική διεύθυνση του Θέατρου ΠΚ (Ν. Κόσμος, Αθήνα) και της σχολής χορού PK Dance School στην οποία και διδάσκει σύγχρονο χορό τα τελευταία χρόνια. Με δική του πρωτοβουλία έχει δημιουργηθεί η ομάδα σύγχρονου χορού «Crows» με επιλεγμένα παιδιά μέσα από το φυτώριο της σχολής του η οποία κάθε χρόνο παρουσιάζει μία νέα δουλειά από το 2016. Αναγνωρίζοντας την κοινωνική ευθύνη που έχει ως καλλιτέχνης έχει οργανώσει με δική του πρωτοβουλία παραστάσεις τα έσοδα των οποίων έχουν διατεθεί σε ανθρωπιστικούς φορείς όπως Γιατροί του Κόσμου Ελλάδος, ΚΙΝΑΨΥ κά.
Οι συντελεστές της παράστασης
Σκηνοθεσία–χορογραφία–φωτισμοί: Παύλος Κουρτίδης / Σύμβουλος έρευνας: Όμηρος Παχατουρίδης (χοροδιδάσκαλος και πρόεδρος του Ποντιακού Πολιτισμικού Οργανισμού «Πυρρίχιος Ακαδημία») / Μουσική επιμέλεια και σύνθεση: Lia Hide / Κοστούμια: Μάγδα Καλορίτη / Βοηθός χορογραφίας: Ζωή Σωτηροπούλου / Μουσικός επί σκηνής στο ούτι και το νέι: Χρήστος Σύγγελος / Φωτογραφία: Ίδια Σπυλιοπούλου / Οργάνωση παραγωγής και tour management: Σοφία Καραγιάννη / Υπεύθυνος επικοινωνίας: Αντώνης Κοκολάκης.
Η παράσταση παίζετε κάθε Σάββατο στις 21:00 και Κυριακή στις 20:00, στο Θέατρο ΠΚ, Κασομούλη 30 και Ρενέ Πυώ 2, Νέος Κόσμος. Οι τιμές των εισιτηρίων είναι 15€ γενική είσοδος, 13€ μειωμένο και για ομαδικές κρατήσεις άνω των 15 ατόμων 10€. Για κρατήσεις θέσεων μπορείτε να επικοινωνείτε στα τηλέφωνα: 210 9011677 και 211 1000365 ενώ μπορείτε να κλείσετε τα εισιτήρια και ηλεκτρονικά από τις ιστοσελίδες: www.pktheater.gr και www.ticket365.gr.
Θοδωρής Μακρίδης
