Οι ολονύχτιες διαπραγματεύσεις κατέληξαν τελικά σε συμφωνία των «27» ως προς το τελικό κείμενο για το ενδεχόμενο κυρώσεων, όπου οι Ευρωπαίοι ηγέτες αποφάσισαν να ετοιμαστούν για κυρώσεις προς την Αγκυρα, μεγαλώνοντας την λίστα μάλιστα, ωστόσο οι όποιες αποφάσεις θα πάνε «το αργότερο μέχρι τον Μάρτιο» όπως αναφέρουν οι Βρυξέλλες.
«Η Ευρώπη κάνει ένα βήμα τη φορά. Αυτό έκανε και σε αυτό το Συμβούλιο. Ακόμα ένα βήμα που αποτελεί ισχυρή προειδοποίηση προς την Τουρκία ν’ αλλάξει συμπεριφορά», τόνισαν κυβερνητικές πηγές σχολιάζοντας τη συμφωνία των ηγετών στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ για το κείμενο των συμπερασμάτων σχετικά με την Τουρκία και την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο.
Όπως επισημαίνουν οι ίδιες πηγές, «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε κυρώσεις κατά της Τουρκίας, διευρύνοντας τη λίστα των προσώπων και των οντοτήτων που εμπλέκονται στις παράνομες γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο».
Οι κυβερνητικές πηγές στην Αθήνα θεωρούν πως η διεύρυνση της λίστας των κυρώσεων σε πρόσωπα και οντότητες που εμπλέκονται με τις παράνομες έρευνες και γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο αποτελεί μία «ισχυρή προειδοποίηση προς την Τουρκία για να αλλάξει συμπεριφορά», ενώ γίνεται ιδιαίτερη αναφορά πως έχει δοθεί εντολή στον Ύπατο Εκπρόσωπο για την Εξωτερική Πολιτική και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, να υποβάλουν το αργότερο μέχρι το Μάρτιο του 2021 έκθεση για ολόκληρο το φάσμα των ευρωτουρκικών σχέσεων, πολιτικών, οικονομικών και εμπορικών (αξιολόγηση Τελωνειακής Ένωσης) προκειμένου να παρθούν οι όποιες αποφάσεις καθώς στην έκθεση θα συμπεριλαμβάνεται και η επέκταση του πεδίου των κυρώσεων σε βάρος της Τουρκίας.
Απόλυτη και σαφής η καταδίκη της τουρκικής προκλητικότητας
Κατά τις ελληνικές κυβερνητικές πηγές «η καταδίκη της τουρκικής προκλητικότητας και επιθετικότητας απέναντι στην Ε.Ε. και στα κράτη μέλη της ιδιαίτερα στην Ανατολική Μεσόγειο υπήρξε απόλυτη και σαφής. Η Τουρκία καλείται να επιδείξει συνέπεια και συνέχεια στην κατεύθυνση της αποκλιμάκωσης μετά την αποχώρηση του Oruc Reis προκειμένου να καταστεί εφικτή η επανέναρξη των διερευνητικών επαφών. Ταυτόχρονα, στο κείμενο των συμπερασμάτων εντάσσεται ως προϋπόθεση για τη συνέχισή τους η αποχή από παράνομες δραστηριότητες – όρο που έχει θέσει η Ελλάδα σε κάθε σχετική συζήτηση. Η Ευρώπη κάνει ένα βήμα τη φορά. Αυτό έκανε και σε αυτό το Συμβούλιο. Ακόμα ένα βήμα που αποτελεί μια ισχυρή προειδοποίηση προς την Τουρκία να αλλάξει συμπεριφορά».
Τι αναφέρει το προσχέδιο για την Τουρκία — Κυρώσεις σε πρόσωπα
Χρειάστηκε να αλλάξει άλλες δύο φορές το αρχικό προσχέδιο ώστε να έρθουν οι «27» σε συμφωνία. Οπως αναφέρουν τα διεθνή ΜΜΕ, η ΕΕ έχει αποφασίσει να προχωρήσει σε κυρώσεις εφ’ όσον η Αγκυρα δεν συμμορφωθεί. Στο τελικό κείμενο οι Βρυξέλλες καλούν την Τουρκία να δείξει «υπεύθυνη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών και να πρωτοστατήσει στις προσπάθειες του αγώνα κατά των δικτύων παράνομης μετανάστευσης», προσθήκη που έγινε μετά από αίτημα της Ελλάδας.
Οπως αναφέρει μάλιστα το Politico, οι αποφάσεις για κυρώσεις μεταφέρονται για τον Μάρτιο, με την έκθεση του Ζοζέπ Μπορέλ για την εκτίμηση της κατάστασης στην «ευρύτερη περιοχή». O όρος «ευρύτερη περιοχή» είναι μία από τις αλλαγές στο τρίτο προσχέδιο συμπερασμάτων που καταρτίστηκε μετά τα μεσάνυχτα, αντικαθιστώντας την φράση «Ανατολική Μεσόγειος». Επίσης, «το Ευρωπαϊκό συμβούλιο υποστηρίζει την ταχεία επανάληψη των διαπραγματεύσεων, υπό την αιγίδα του OHE και παραμένει πλήρως δεσμευμένο για μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού και αναμένει το ίδιο από την Τουρκία».
Το προσχέδιο, αναφέρει αρχικά πως «δυστυχώς, η Τουρκία έχει εμπλακεί σε μονομερείς ενέργειες και προκλήσεις και κλιμάκωσε τη ρητορική της εναντίον της ΕΕ, των κρατών μελών της ΕΕ και των ευρωπαίων ηγετών».
Στη συνέχεια αναφέρεται πως η ΕΕ «καλεί τον Ύπατο Εκπρόσωπο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταθέσουν έκθεση αναφορικά με την πολιτική, οικονομική και εμπορική σχέση της ΕΕ και της Τουρκίας και αναφορικά με μέσα και επιλογές για το πώς θα προχωρήσει, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης του πεδίου εφαρμογής της παραπάνω απόφασης για να μελετηθεί το αργότερο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου του 2021», ενώ παράλληλα «καταδικάζει τα μονομερή βήματα της Τουρκίας στα Βαρώσια και καλεί να υπάρξει πλήρης σεβασμός των Αποφάσεων 550 και 789 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών». Ζητεί ακόμη από τον Ύπατο Εκπρόσωπο να προχωρήσει ως προς την πρόταση για την πολυμερή Διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο.
Παράλληλα, «η ΕΕ θα επιδιώξει να συνεργαστεί, σε ζητήματα σχετικά με την Τουρκία και την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, με τις ΗΠΑ». Πάντα σύμφωνα με το κείμενο των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, «οι τουρκικές μονομερείς και προκλητικές δραστηριότητες στην Ανατολική Μεσόγειο συνεχίζονται, συμπεριλαμβανομένης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Κύπρου. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταγράφει την αποχώρηση του πλοίου Oruc Reis και επιμένει στη συνέχιση της αποκλιμάκωσης για την επανέναρξη και στην ομαλή συνέχιση των απευθείας διερευνητικών συνομιλιών μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας».
At #EUCO conclusions were adopted on Eastern Mediterranean pic.twitter.com/y7djq3BWRd
— Barend Leyts (@BarendLeyts) December 11, 2020
Σύμφωνα με διπλωμάτη που μίλησε στο Γαλλικό πρακτορείο, οι όποιες κυρώσεις θα τεθούν, θα είναι «σε βάρος προσώπων και ενδεχομένως να υπάρξουν επιπρόσθετα μέτρα αν η Τουρκία συνεχίσει τις προκλητικές της ενέργειες στην Ανατολική Μεσόγειο». Εκτός από πρόσωπα, κυρώσεις αναμένονται και σε όσες εταιρίες εμπλέκονται με τις γεωτρήσεις, αν αποφασίσει τελικά η ΕΕ να προχωρήσει σε αυτό το μέτρο μέχρι τον Μάρτιο.
Οι αλλαγές στο τελικό προσχέδιο ήρθαν μετά από πιέσεις της Αθήνας, της Κύπρου και της Γαλλίας, με την ΕΕ να υιοθετεί μία πιο σκληρή γλώσσα, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το Politico, σε σχέση με το πρώτο προσχέδιο.
Το… καρότο προς την Τουρκία
Ωστόσο, η ΕΕ εκτός των κυρώσεων αφήνει ανοιχτό το παράθυρο στην Τουρκία για βελτίωση των σχέσεων, αρκεί να τηρήσει τις συμφωνίες με το μεταναστευτικό. Στο προσχέδιο αναφέρεται πως είναι ακόμη σε ισχύ η «προσφορά μιας θετικής πολιτικής ατζέντας μεταξύ των δύο πλευρών» από τον Οκτώβριο, καλώντας την Αγκυρα να κάτσει στο τραπέζι και να συζητήσει, με το μεταναστευτικό να αποτελεί το σημαντικότερο σημείο που δίνουν βάση η ευρωπαίοι. Θέτουν ωστόσο ως όρο, να γίνει αυτό εφ’ όσον η Αγκυρα είναι διατεθειμένη να κάνει «ειλικρινή διάλογο και προσπαθήσει με αυτόν τον τρόπο να λύσει τις διαφορές της με μέλη-κράτη της ΕΕ, με βάση το διεθνές δίκαιο».
Η παρέμβαση Μητσοτάκη για τις κυρώσεις στην Τουρκία
Καίρια ήταν η παρέμβαση του πρωθυπουργού πριν το τελικό προσχέδιο όπου είχε εντείνει τις πιέσεις του για κυρώσεις στην Τουρκία. Ο Κ. Μητσοτάκης εξέφρασε σε αυστηρό τόνο την αντίθεσή του με την αρχική στάση της Ευρώπης, αναφέροντας χαρακτηριστικά πως «Είναι τουλάχιστον παράδοξο οι ΗΠΑ να ετοιμάζονται να επιβάλουν κυρώσεις στην Τουρκία, που είναι μέλος του ΝΑΤΟ, ενώ η ΕΕ ακόμη βαλτώνει σε ”αν” και ”αλλά”».
Τα δύο στρατόπεδα στους «27»
Οι 27 ηγέτες της ΕΕ ήταν χωρισμένοι σε δύο στρατόπεδα στο θέμα της Τουρκίας. Γερμανοί, Ισπανοί και Ιταλοί δεν ήταν από την αρχή πρόθυμοι να υιοθετήσει η Ευρωπαϊκή Ενωση σκληρή γραμμή με κυρώσεις κατά της Τουρκίας, ενώ είχαν στο πλευρό τους Μάλτα και Ουγγαρία.
Στον αντίποδα, εκτός από την Κύπρο, στο πλευρό της Ελλάδας τάχθηκαν ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο Αυστριακός καγκελάριος Σεμπάστιαν Κουρτς και ο ύπατος εκπρόσωπος για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ. Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν, το Λουξεμβούργο, η Σλοβενία, η Σλοβακία, η Ολλανδία και οι Βαλτικές Χώρες, αλλά και η Δανία που πριν το διάλλειμα της Συνόδου τοποθετήθηκε για το ζήτημα.
Υπήρξαν σημαντικές διαφορές καθώς ορισμένα κράτη κρατούσαν ήπια στάση απέναντι στην Τουρκία και ήταν αντίθετα για το ενδεχόμενο κυρώσεων. Ευρωπαίος διπλωμάτης τόνιζε στο Politico πως χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία, δεν θέλουν να υπάρξουν κυρώσεις στην Τουρκία που θα προκαλέσουν μεγαλύτερη οικονομική ζημιά από αυτή που ήδη βρίσκεται η χώρα. Αντίθετα, το ενδεχόμενο κυρώσεων σε πρόσωπα και οντότητες βρήκε τους Ευρωπαίους σύμφωνους. Το χάσμα πάντως ήταν μεγάλο πριν το τελικό προσχέδιο, όμως τα αιτήματα της Ελλάδας και της Κύπρου έγιναν δεκτά στο τέλος.
Πηγή: iefimerida.gr
