Τα Θεοφάνεια, εκτός από την καθιερωμένη τελετή του αγιασμού των υδάτων και τη ρίψη του σταυρού στη θάλασσα, σε πολλά μέρη της Ελλάδας αναβιώνουν τοπικά έθιμα και λαϊκά δρώμενα με ρίζες βαθιά κρυμμένες στον χρόνο, συγκεντρώνοντας εκατοντάδες επισκέπτες που θέλουν να τα παρακολουθήσουν από κοντά.
Ένα από αυτά τα μέρη είναι και η Δράμα και τα χωριά της που γιορτάζουν με έναν αρκετά ιδιαίτερο τρόπο την ημέρα των Φώτων. Με την ευκαιρία, δείτε το μοναδικό έθιμο με τα καραβάκια ανήμερα της γιορτής της Αγίας Βαρβάρας.
Το σημαντικότερο έθιμο του Δωδεκαημέρου, στην περιοχή της Δράμας, είναι οι μεταμφιέσεις που συνηθίζονται, με τη μορφή δρωμένων, τις ημέρες των Θεοφανείων.
Τα δρώμενα αυτά, με το γενικότερο εθιμολογικό πλαισίωμα τους, αποτελούν τοπικές παραλλαγές του εθίμου των μεταμφιέσεων του Δωδεκαημέρου, που έχουν επιβιώσει μέχρι σήμερα με εκπληκτική ζωντάνια στην Μακεδονία, διασώζοντας και συνεχίζοντας την παράδοση των κατοίκων. Έθιμα, τα οποία παρά την κοινωνική εξέλιξη, ενσωματώνουν, στοιχεία της διονυσιακής λατρείας, υλικά πατροπαράδοτα και συνυφασμένα με τον βουκολικό τρόπο ζωής των πληθυσμών, αλλά και τα παραδοσιακά όργανα της μουσικής παράδοσης του τόπου μας, τη γκάιντα, το νταχαρέ και τη λύρα.
Οι μεταμφιέσεις κατά τις ημέρες των Θεοφανείων, συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον πολλών επισκεπτών από όλη την Ελλάδα, ενώ αποτελούν μια από τις σημαντικότερες πολιτιστικές εκδηλώσεις στο νομό Δράμας σε ετήσια βάση. Ξεκινούν από την ημέρα των Θεοφανείων με την τελετή του Αγιασμού των υδάτων και ολοκληρώνονται στις 8 Ιανουαρίου, με διάφορες παραλλαγές στους οικισμούς Μοναστηράκι, Βώλακα, Πετρούσα, Ξηροπόταμο, Πύργοι, Καλή Βρύση και τα τελευταία χρόνια στο Παγονέρι.
Τα «Διονυσιακά» Θεοφάνεια στο Μοναστηράκι Δράμας
Στο Μοναστηράκι οι μεταμφιέσεις γίνονται ανήμερα των Θεοφανείων, με την εμφάνιση των Αράπηδων. Υπάρχουν ακόμη ομάδες ανδρών, από τους οποίους άλλοι είναι ντυμένοι τσολιάδες, και άλλοι φορούν την τοπική γυναικεία φορεσιά, τα Κορίτσια ή Γκιλίγκες, όπως λέγονται.
Οι κύριοι πρωταγωνιστές του δρωμένου, οι Αράπηδες (Καρναβάλια), έχουν τα πρόσωπα τους πασαλειμμένα με καρβουνόσκονη ή σκεπασμένα με μαύρο πανί, και είναι ντυμένοι με μακριές υφαντές κάπες και ψηλές κουκούλες στο κεφάλι από δέρμα κατσίκας, που σκεπάζουν και το πρόσωπο, με ανοιγμένες τρύπες για τα μάτια και για το στόμα.
Στη μέση τους έχουν κρεμασμένα κουδούνια και κρατούν με το ένα χέρι ξύλινη σπάθα και με το άλλο ένα σακουλάκι στάχτη. Η ομάδα, η Τσέτα όπως λέγεται, έχει επίσης και δύο έμπιστα πρόσωπα, που αυτά δεν είναι μεταμφιεσμένα, τους λεγάμενους Τσεταμπάσηδες και γυρίζει από το πρωί της ημέρας όλο το χωριό, χορεύει μπροστά σε κάθε σπίτι και εύχεται καλή υγεία και πλούσια σοδειά.
Ο χορός συνοδεύεται από λύρα και νταερέ (ντέφι). Το απόγευμα συγκεντρώνονται όλοι στην πλατεία του χωριού και ακολουθεί τρανός χορός.
Πηγή : athensmagazine.gr
