Αυτό που έγινε σήμερα στην Τραπεζούντα, στην Κερασούντα, στη Μαύρη Θάλασσα, επιβεβαίωσε ότι συντελείται κάτι νέο, που διαπερνά οριζόντια και κάθετα τη δεδομένη, κατά τις τελευταίες δεκαετίες, κοινωνική, οικονομική και πολιτική διαστρωμάτωση στην ιστορική περιοχή του Πόντου. Χωρίς να κρυβόμαστε, πρέπει να παραδεχτούμε ότι αυτό άρχισε να εμφανίζεται από τα πρώτα χρόνια που ανέλαβε την εξουσία ο Ταγίπ Ερντογάν. Υπήρξε ένας νέος άνεμος, όχι μόνο στα λόγια, αλλά στην πράξη και στην καθημερινότητα. Για αυτό και η στήριξή του σ’ αυτήν την περιοχή (με κυρίαρχο στοιχείο την καταγωγή) ήταν εντυπωσιακή.
Όποιος γνωρίζει από πρώτο χέρι την τοπική κοινωνία, αλλά και την προσφυγική, μπορεί να κάνει συγκρίσεις που προκαλούν αμηχανία.
Μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες, στην Ελλάδα η δεύτερη γενιά Ποντίων, προσπαθούσε, και το πέτυχε σε μεγάλο βαθμό, να υποτάξει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσφυγικής καταγωγής, προκειμένου να κατακτήσει τη θέση της στην ελλαδική κοινωνία, στην πολιτική, στην οικονομία. Τα τελευταία τριάντα χρόνια, οι επόμενες γενιές των ελλαδιτών Ποντίων άρχισαν πάλι να προτάσσουν και να υπερασπίζονται αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (έστω και αλλοιωμένα). Πάντως, και παλαιότερα και σήμερα, και στην Ελλάδα και στη Ρωσία και στις χώρες μετανάστευσης, υπήρχε η σπίθα που φώτιζε μάτια και πρόσωπα, άνοιγε πόρτες και καρδιές στο σχεδόν συνωμοτικό σύνθημα–παρασύνθημα: «Τ’ εμέτερον». Άσχετα με τα όσα ακολουθούσαν όταν παραγνωριζόμασταν οι Πόντιοι μεταξύ μας. Το ίδιο ακριβώς συνέβαινε και συμβαίνει στον ιστορικό Πόντο. Οι Μαυροθαλασσίτες ήταν οι περίεργοι τύποι της Τουρκίας, τα ανέκδοτα για αυτούς ήταν στην ημερήσια διάταξη, αντιμετωπίζονταν ως φαιδροί, χαλαροί και φολκλόρ, με συμπάθεια αλλά σχεδόν υποτιμητικά. Μεταξύ τους είχαν πάντα αυτό το συνωμοτικό «τ’ εμέτερον» – «bizim», με τα ίδια αποτελέσματα. Άνοιγε πόρτες και καρδιές.
Τα τελευταία χρόνια, αυτό άλλαξε. Οι Μαυροθαλασσίτες —με την ώθηση που τους έδωσε η ηγεμονία στην κεντρική διακυβέρνηση, αλλά και το «τ’ εμέτερον»— αποτελούν πλέον ισχυρό πόλο στην οικονομική και κοινωνική ζωή, προφανώς και στην πολιτική. Άλλοτε εμφανώς και τις περισσότερες φορές αφανώς, σχεδόν κυριαρχούν στα «νέα τζάκια» της οικονομίας, παίζουν σημαντικό ρόλο στην κεντρική πολιτική σκηνή και αποτελούν την κυρίαρχη ομάδα (ομάδες για την ακρίβεια) στις ημιπαράνομες και απόλυτα παράνομες δραστηριότητες —είτε στο εσωτερικό είτε στο εξωτερικό, Γερμανία, Βέλγιο, Ολλανδία, Ελβετία, Αυστρία κλπ—, κερδίζοντας σημαντικό έδαφος από τους άλλοτε απόλυτα κυρίαρχους εκπροσώπους και αντιπροσώπους παραδοσιακών κουρδικών οικογενειών–φυλών.
Αυτή η σταδιακή αλλαγή είχε ως αποτέλεσμα τη διόγκωση του τοπικισμού, της αυτοπεποίθησης, ακόμα και της υπεροψίας πλέον των Μαυροθαλασσιτών, έναντι των υπολοίπων συμπατριωτών τους. Και η αλήθεια είναι πως οπουδήποτε κι αν ταξιδέψεις στην Τουρκία και δηλώσεις ως ταυτότητα Μαυροθαλασσίτης —αρκεί να μπορείς να υποστηρίξεις εμπράκτως αυτήν την ταυτότητα, με ό,τι αυτό σημαίνει—, οι υπόλοιποι αυτομάτως «μαζεύονται». Οι μόνοι οι οποίοι σε βλέπουν επιφυλακτικά, αν και με αναγκαστική αποδοχή πλέον, είναι οι Κούρδοι. Για τους οποίους ούτε θέλουν βέβαια να ακούσουν οι παραδοσιακοί Μαυροθαλασσίτες.
Που οδηγούν όλα αυτά; Στο ότι υπάρχει συγκεντρωμένη σημαντική οικονομική δύναμη στα χέρια Μαυροθαλασσιτών. Στο ότι υπάρχει μια κυριαρχία στην κεντρική πολιτική σκηνή, με δεκάδες Μαυροθαλασσίτες βουλευτές που εκλέγονται σε άλλες περιφέρειες με τη συμπαγή υποστήριξη συμπατριωτών τους εσωτερικών μεταναστών, συν τους βουλευτές που εκλέγονται στις περιφέρειες της Μαύρης Θάλασσας, υπουργούς, περιφερειάρχες, νομάρχες, επάρχους κλπ σε όλη τη χώρα. Στο ότι είναι δεκάδες οι Μαυροθαλασσίτες δήμαρχοι στους δήμους της Κωνσταντινούπολης (και όχι μόνο) των 18 εκατομμυρίων κατοίκων.
Στο ότι κάθε εικόνα από τη Μαύρη Θάλασσα εμφανίζει άντρες και γυναίκες να οπλοφορούν και να πυροβολούν, να συγκεντρώνονται και να επικοινωνούν με χορούς κυκλωτικούς στα οροπέδιά τους. Αυτά μπορούν να τα κατανοήσουν κοινωνιολόγοι και εθνολόγοι και να αναγνωρίσουν μοντέλα που οδηγούν σε διαμόρφωση μοναδικών ταυτοτήτων (ή υφισταμένων ταυτοτήτων εν υπνώσει). Κι έρχεται τώρα ένας νέος πολιτικός, δήμαρχος σε περιφερειακό δήμο της Πόλης, να διεκδικεί εκ νέου την πραγματική πρωτεύουσα του κράτους. Μια θέση που αποτελεί ουσιαστικά σκαλί για την ανώτατη εξουσία. Και σήμερα που πήγε στην πατρίδα του την Τραπεζούντα, την Κερασούντα, τα Κοτύωρα, όλη την παραλιακή ζώνη της Μαύρης Θάλασσας, η υποδοχή ήταν αναπάντεχη για έναν υποψήφιο δήμαρχο άλλης πόλης.
Είναι σαφές ότι αυτός ο λαός, στην πλειοψηφία του πλέον, επιδιώκει το κάτι παραπάνω. Όταν βλέπεις γνωστούς υποστηρικτές της σημερινής εξουσίας μέχρι χθες, να εκστασιάζονται με την παρουσία του, μαζί με γκρίζους λύκους και εκπροσώπους του κατεστημένου, κάτι καινούργιο γεννιέται. Και αυτό δεν έχει σχέση μόνο με την Κωνσταντινούπολη, ούτε μόνο με την Τραπεζούντα. Έχει σχέση με όλο το κράτος. Για αυτό και η λυσσαλέα επίθεση που δέχεται αυτός ο υποψήφιος, με κατηγορίες περί καταγωγής —με μεγάλο μερίδιο ευθύνης κάποιων εύκαιρων ελλαδιτών, που φυτρώνουν εκεί που δεν τους σπέρνουν και δεν πρέπει να φυτρώνουν—. Για αυτό και οι αποστάσεις πλέον από το κόμμα του (με μεγάλη ευθύνη για τα δεινά της Τουρκίας επί δεκαετίες). Για αυτό και η έντονη ανησυχία της ηγεσίας του ίδιου του κόμματός του, που βλέπει να έρχεται αυτό που δεν κατάφερε ο «φυτευτός» αρχηγός του τόσα χρόνια, αποτελώντας ουσιαστικά δεκανίκι της κυριαρχίας Ερντογάν. Εάν αφεθεί να εξελιχθεί κι άλλο αυτό το φαινόμενο, θα γίνουμε μάρτυρες μιας θεμελιακής ανατροπής του κατεστημένου (σε όλα τα επίπεδα) στη γειτονική χώρα. Δεν θεωρείται όμως πιθανό. Και στις επερχόμενες επαναληπτικές εκλογές, αυτό ίσως αποδειχθεί, από τη στάση του ίδιου του κόμματος στο οποίο ανήκει, τουλάχιστον μέχρι σήμερα. Αυτό που κρατάμε, είναι η τόσο εμφανής πλέον εξωτερίκευση αυτού του «τ’ εμέτερον» που υπήρχε, υπάρχει και θα συνεχίσει να υπάρχει στη Μαύρη Θάλασσα. Αυτό είναι το καινούργιο που γεννιέται. Κι ας είναι πολύ, μα πάρα πολύ, παλιό.
ΥΓ: Οι αντίπαλοι του Εκρέμ Ιμάμογλου όλο αυτό το διάστημα, έχουν κάνει «σημαία» τα δημοσιεύματα από την Ελλάδα, τα οποία έκαναν λόγο για τον «Έλληνα Πόντιο» που «άλωσε» την Κωνσταντινούπολη. Καλό είναι κάποια στιγμή να αντιληφθούν όλοι το πόσο κακό κάνουν όταν ασχολούνται με τόσο σοβαρά θέματα, τα οποία δεν γνωρίζουν ούτε κατανοούν. Για λίγα κλικ και λάικ παραπάνω, τυφλώνονται και δεν βλέπουν πέρα από τη μύτη τους. Αυτά τα θέματα αφορούν τους σημερινούς κατοίκους της Μαύρης Θάλασσας και όχι όσους φαντασιώνονται ανεδαφικές εξελίξεις. Αν τους αφήσουμε στην ησυχία τους, μπορεί και να βρουν την άκρη. Όσο ανακατευόμαστε εμείς, τόσο περισσότερη ζημιά κάνουμε. Με την ευκαιρία, να θυμίσω ότι αντίπαλός του πάλι, είναι ο μέχρι τώρα νούμερο δύο του κυβερνώντος κόμματος, ο Μπιναλί Γιλντιρίμ. Καταγόμενος από χωριό της Ρεφαγιάς (νομός Ερζιντζάν) της Μητροπόλεως Νικοπόλεως, περιτριγυρισμένο από ρωμαίικα ημέτερα χωρία μέχρι την Ανταλλαγή. Το δικό του χωριό είχε εξισλαμιστεί από νωρίς.
Νίκος Πετρίδης
