Σήμερα – 24 Απριλίου – ο κόσμος θυμάται την Γενοκτονία των Αρμενίων, η πρώτη φάση του προγράμματος εξισλαμισμού κι εκτουρκισμού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τιμούμε τις μνήμες των ανδρών, γυναικών και παιδιών θυμάτων. Τιμούμε επίσης τις μνήμες αυτών οι οποίοι έδωσαν χείρα βοήθειας σε ανθρώπους οι οποίοι είχαν χάσει σπίτι, πατρίδα και οικογένεια. Ποιες οι ευθύνες μας σήμερα; Ύστερα από την συμμετοχή στις εκδηλώσεις και τις πορείες, ποιες είναι οι ευθύνες του Ελληνισμού;
Με την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τον Οκτώβριο του 1918, αναπτύχθηκε σοβαρή προσπάθεια δημιουργίας ομόσπονδου κράτους Αρμενίας και Πόντου.
Αν και οι διπλές επιθέσεις των μπολσεβίκων και των Κεμαλικών κατέστρεψαν τα σχέδια, ευθύνη των απανταχού Ελλήνων είναι η συνεχή ανάπτυξη συνεργασίας μας με την Δημοκρατία της Αρμενίας και με την Αρμενική διασπορά. Τον Φεβρουάριο του 2020, με πρωτοβουλία της Αρμενικής Εθνικής Επιτροπής Αυστραλίας, εγκαινιάστηκε η «Ηνωμένης Πρωτοβουλίας Δικαιοσύνης» (Joint Justice Initiative) σε ειδική εκδήλωση στο κοινοβούλιο της Αυστραλίας. Άμεσος στόχος της πρωτοβουλίας τω Αρμενίων, Ασσυρίων και Ελλήνων των Αντιπόδων είναι η αναγνώριση των γενοκτονιών των τριών γηγενών πληθυσμών από το ανώτατο πολιτικό όργανο της Αυστραλίας. Η «Ηνωμένη Πρωτοβουλία Δικαιοσύνης», η οποία έχει την πλήρη υποστήριξη της Ομοσπονδίας Ποντιακών Σωματείων Αυστραλίας, ακολουθεί τα βήματα του μακαριστού μητροπολίτη Τραπεζούντος Χρυσάνθου: συνεργασία των τριών λαών (Ελλήνων, Αρμενίων και Ασσυρίων) στον κοινό αγώνα για δικαιοσύνη. Αυτή είναι η κύρια ευθύνη του ελληνισμού απέναντι στα θύματα της Γενοκτονίας των Αρμενίων.
Η Γενοκτονία των Αρμενίων αποτελεί σημαντικό κεφάλαιο της νεωτέρας ιστορίας της Ελλάδος. Σε μία εποχή οπού η ελληνική κοινωνία είχε να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου με τους διωγμούς των Ελλήνων της ανατολικής Μακεδονίας, της Θράκης, και της βορείου Ηπείρου, του Εθνικού Διχασμού, και την πρώτη φάση της Γενοκτονίας των Ελλήνων, ο ελληνισμός άνοιξε την αγκαλιά του στους επιζώντες της Γενοκτονίας των Αρμενίων και της Γενοκτονίας των Ασσυρίων.
Στο Ζάππειο φιλοξενήθηκαν ορφανά ελληνόπουλα και αρμενόπουλα. Στο Ναό του Ολυμπίου Διός, τους προσφέρθηκε ιατρική περίθαλψη. Με την υποστήριξη οργανώσεων όπως η Near East Relief και ατόμων όπως οι Henry Morgenthau, Jackie Coogan και George Devine Treloar, δεκάδες χιλιάδες επιζώντες Αρμένιοι βρήκαν καταφύγιο στον ελλαδικό χώρο. Στην Θεσσαλονίκη, στο χωριό Ροδίτης Ροδόπης, στον Έβρο, στη Δράμα, στην Καβάλα, στις Σέρρες, στην Κέρκυρα κι αλλού, Αρμενικά σχολεία συνέβαλαν στην συνέχιση του αρμενικού πολιτισμού, κόντρα στα σχέδια των γενοκτόνων. Η Κέρκυρα μάλιστα απέκτησε και αρμενική ορχήστρα! Ανάμεσα στους απογόνους των επιζώντων της Γενοκτονίας οι οποίοι συνέβαλαν σημαντικά στον ελληνισμό είναι ο Θεσσαλονικιός ζωγράφος Έδουαρδος Σακαγιάν.
Η διάσωση περίπου 80.000 Αρμενίων —επιζώντων της Γενοκτονίας η οποία εξαπέλυσε εναντίον του λαού τους το τουρκικό κράτος— αποτελεί σελίδα της νεώτερης ελληνικής ιστορίας η οποία αξίζει να θυμόμαστε. Στις δυσκολότερες στιγμές του ο ελληνισμός δεν ξέχασε την ευθύνη του απέναντι στην ανθρωπότητα Την Τρίτη 6 Απριλίου τιμήσαμε την ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Θράκης. Την Δευτέρα 20 Απριλίου τιμήθηκε η ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Εβραίων (Yom HaShoah). Την Παρασκευή 24 Απριλίου τιμούμε την ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Αρμενίων. Με το βλέμμα στην 19η Μαΐου και στην 14η Σεπτεμβρίου, ο ελληνισμός —ειδικά ο Ποντιακός Ελληνισμός— οφείλει να θυμάται επίσης τις ευθύνες του προς το μέλλον, καθώς και προς το παρελθόν.
Αιωνία η Μνήμη Αυτών
Παναγιώτης Διαμάντης
Γενοκτονολόγος–Ιστορικός
Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας του Σίδνεϊ Αυστραλίας
