Το πένθος κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα στον Πόντο, ήταν πένθος ψυχής. Η Μεγάλη Εβδομάδα, κλιμάκωνε τα θρησκευτικά αισθήματα από ημέρα σε ημέρα. Προετοιμάζοντας τις ψυχές των πιστών για το Μεγάλο Σάββατο, τη νύχτα της Ανάστασης και συνακόλουθα τη λύτρωση – λύση του Θείου δράματος.
Πάσχα στον Πόντο
Όταν πλησίαζε η Μεγάλη Εβδομάδα και πριν από αυτή, σκουπίζανε τα σπίτια, τις αυλές και όλο το χωριό. Διότι, καθ’ όλη τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας ΔΕΝ κάνανε δουλειές. Τα αντρόγυνα απέφευγαν τους καβγάδες και τις προστριβές. Ενώ οι μάνες πρόσεχαν πώς μιλούσαν στα παιδιά, για να μη «κολατίγουνταν» (να μην κολαστούν).
Μεγάλη Πέμπτη
Την Μεγάλη Πέμπτη το πρωί, οι Πόντιοι ξεκινούσαν νηστικοί για την εκκλησία προκειμένου να μεταλάβουν. Οι νοικοκυρές δεν χασομερούσαν λεπτό στο δρόμο της επιστροφής. Είχαν πολλά να κάνουν, ξεκινώντας από το γενικό «αποδράνισμα». Δηλαδή το καθάρισμα όλων των μπακιριών του σπιτιού, ώστε την Ανάσταση να είναι όλα καθαρά και αστραφτερά.
Μετά το αποδράνισμα σειρά είχε το βάψιμο των αυγών. Τα αυγά τα έβαφαν με κρεμυδόφυλλα. Έπαιρναν φλούδες από κρεμμύδια και τούλι από τις μπομπονιέρες και το έκοβαν έτσι ώστε να μπορούν να δέσουν τα αυγά. Έπειτα κάλυπταν τα αυγά με κρεμμυδόφυλλα και τα έβαζαν να βράσουν σε ξίδι και νερό.
Πολλές νοικοκυρές έβαφαν τα αυγά με κιτρινόξυλο, με αποτέλεσμα τα αυγά να αποκτούν κίτρινο ή πορτοκαλί χρώμα. Επίσης έβαφαν μερικά και με μελάνι μωβ. Αυτά τα κρατούσαν, προκειμένου να τα πάνε στο νεκροταφείο, την Κυριακή του Θωμά για το Ταφικό Έθιμο.
Βαμμένα αυγά πηγαίναν και στην εκκλησιά, μέσα σε καλάθια, προκειμένου να διαβαστούν. Για να μην μπερδευτούν τα καλάθια των οικογενειών του χωριού, πάνω σε κάθε καλάθι έραβαν ένα πανί, στο οποίο ήταν γραμμένο το όνομα της οικογένειας.
Κάθε καλάθι περιείχε τόσα αυγά όσα και τα μέλη της οικογένειας. Συν δυο παραπάνω: της Παναγίας και του σπιτιού
Τα καλάθια έμπαιναν κάτω από την Αγία Τράπεζα ώστε ο παπάς «να ευχιάζ’ τα ωβά». Τα καλάθια με τα αυγά τα παίρνανε μετά την Ανάσταση. Το αυγό της Παναγίας και του σπιτιού τα κρατούσαν μέχρι την επόμενη Ανάσταση, φυλαγμένα στο εικονοστάσι. Εκτός κι αν έκανε μεγάλη φουρτούνα η θάλασσα, οπότε τα έριχναν στην θάλασσα για να την ηρεμήσουν!
Το διαβασμένο αυγό ήταν η πρώτη μπουκιά μετά την Ανάσταση
Μέσα στα καλάθια με τα αυγά έβαζαν επίσης μικρές πάνινες σακκουλίτσες. Με σιτάρι, καλαμπόκι, φασόλια, κολοκυθόσπορο, αλεύρι, προζύμι και αλάτι, ώστε να διαβαστούν. Τους διαβασμένους σπόρους τους ανακατεύαν με άλλους μη διαβασμένους σπόρους, για το καλό της παραγωγής! Το αλεύρι το έριχναν στο αμπάρι για ευλογία.
Επίσης την Μεγάλη Πέμπτη ζύμωναν τα ψωμιά και έφτιαχναν τα τσουρέκια
Όλο το χωριό μοσχοβολούσε! Έφτιαχναν μάλιστα παραπάνω τσουρέκια, από όσα χρειαζόντουσαν. Διότι ο κόσμος τους ήταν γεμάτος από φτωχούς γείτονες και συγγενείς.
Αφού όλα είχαν ετοιμαστεί όπως έπρεπε, το βράδυ πήγαιναν στα Δώδεκα Ευαγγέλια.
Μεγάλη Παρασκευή
Τη Μεγάλη Παρασκευή πήγαιναν στην εκκλησία, για να προσκυνήσουν τον αποκαθηλωμένο Χριστό. Περνούσαν κάτω απ’ τον Επιτάφιο και κοινωνούσαν. Όλοι, ανεξαιρέτως ηλικίας και κοινωνικής θέσης περνούσαν κάτω από τον Επιτάφιο, σταυρωτά επί τρεις φορές.
Μάλιστα σε ορισμένα μέρη, πλέναν το κεφάλι τους πριν ξεκινήσουν για την εκκλησία, για να μη πονάει όλο το χρόνο!
Τα κορίτσια πηγαίναν στην εκκλησία για να στολίσουν τον Επιτάφιο, σιγοψιθυρίζοντας το Μοιρολόι της Παναγίας μπροστά στον Επιτάφιο.
Το βράδυ, ομάδες γυναικών και αντρών έψαλλαν, ενώ ο Επιτάφιος γύριζε στο χωριό. Μπροστά από τα σπίτια απ’ όπου περνούσε ο Επιτάφιος, οι νοικοκυρές έβγαζαν μια εικόνα και την αναμμένη καντήλα τους και Τον χαιρετούσαν. Μάνες με άρρωστα τα μικρά τους γονάτιζαν μπροστά στην εικόνα της μεγάλης Μητέρας και μοιρολογούσαν τον πόνο τους. Ικετεύοντας την ευσπλαχνία Της.
Στα μέρη όπου επιτρεπόντουσαν οι κωδωνοκρουσίες, οι καμπάνες χτυπούσαν πένθιμα όλη την ημέρα. Τα μαγαζιά παρέμειναν κλειστά. Στα σπίτια η νηστεία κορυφωνόταν. Στο τραπέζι δεν τρώγανε λάδι, αλλά μόνο νερόβραστα φαγητά, μετά τις 3 το μεσημέρι.
Μεγάλο Σάββατο
Το Μεγάλο Σάββατο όσοι δεν είχαν φτιάξει τσουρέκια, τα έκαναν την ημέρα αυτή. Έσφαζαν αρνιά, κότες, κόκορες… γενικά ότι είχε ο καθένας. Την ημέρα αυτή έκαναν τις τελευταίες ετοιμασίες για το Πάσχα.
Ανάσταση
Τη νύχτα της Ανάστασης, καθ’ όλη τη νύχτα, ξημέρωναν. Μετά τις 2.00, με το πρώτο λάλημα του πετεινού, όλο το χωριό πήγαινε στην εκκλησία. Πρωτού ξημερώσει έβγαινε η Ανάσταση. Μετά τις 4.00 γινόταν η λειτουργία.
Κυριακή του Πάσχα
Την Κυριακή του Πάσχα τα καφενεία ήταν κλειστά. Όλος ο κόσμος ήταν έξω απ’ τα σπίτια και τσουγκρίζανε τα αυγά. Οι μεγάλοι, σε ομάδες 3-4 ατόμων πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι, μαζί με μια λύρα. Χόρευαν, τσούγκριζαν αυγά και τους κερνούσαν.
Δεύτερη Ανάσταση
Μετά τη Δεύτερη Ανάσταση, άρχιζαν οι επισκέψεις. Οι νοικοκυρές πρόσφεραν στους επισκέπτες ρακί με μεζέ «φούστορον», τυρί κλπ. Οι επισκέψεις συνεχίζονταν ως το βράδυ. Σε ορισμένους τόπους συνηθιζόταν το έθιμο του Ιούδα. Το σχετικό ομοίωμα καιγόταν μετά τη δεύτερη Ανάσταση.
Δευτέρα του Πάσχα
Τη Δευτέρα του Πάσχα, στήνονταν χοροί και γλέντια στα αλώνια ή σε ανοιχτούς χώρους. Εκεί με συνοδεία της Ποντιακής λύρας, χόρευαν και τραγουδούσαν όλη μέρα.
Οι τρεις μέρες της Λαμπρής στον Πόντο λέγονταν «Λαμπροήμερα»
Πηγή: lelevose.gr
