Μιθριδατισμός είναι μια πρακτική μέθοδος στην οποία χορηγείται στον ανθρώπινο οργανισμό μικρή ποσότητα δηλητηρίου, τέτοια ώστε να μην προκληθεί ο θάνατος αλλά αντίθετα, να εθιστεί ο οργανισμός σε αυτό.
Την εφάρμοσε πρώτος ο θρυλικός τελευταίος βασιλιά του Πόντου, Μιθριδάτης ο Στ’ Ευπάτορας Διονύσιος (132-63 π.Χ.) –από τον οποίο και πήρε το όνομά του–, που φοβούμενος μην τον δηλητηριάσουν, δηλητηρίαζε περιοδικά ο ίδιος τον εαυτό του με μικρές μη θανατηφόρες δόσεις δηλητηρίου. Μάλιστα, όταν κατέλαβε το Βασίλειο του Πόντου ο Πομπήιος με τους στρατιώτες του, ο Μιθριδάτης προσπάθησε να αυτοκτονήσει για να μην πέσει στα χέρια τους. Δεν τα κατάφερε, όπως είναι φυσικό, γιατί ο οργανισμός του είχε ήδη εθιστεί στο δηλητήριο.
Τη σύσταση των δηλητηρίων που χρησιμοποιούσε ο καχύποπτος, αλλά και υπερήφανος Μιθριδάτης, περιγράφει στο έργο του Γαληνική Φαρμακευτική ο σπουδαίος γιατρός της αρχαιότητας Γαληνός.
Ο Μιθριδατισμός σήμερα εφαρμόζεται, με την κυριολεκτική σημασία της λέξης, στους υπαλλήλους ζωολογικών κήπων και κυρίως σε όσους φροντίζουν ερπετά και έντομα —δοκιμάστηκε με επιτυχία στην Αυστραλία και τη Βραζιλία καθώς επιτεύχθηκε πλήρης ανοσία ακόμη και σε πολλαπλά τσιμπήματα από δηλητηριώδεις κόμπρες και οχιές, ένας από αυτούς είναι ο Μπιλ Χάαστ—, ενώ μεταφορικά χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη σταδιακή εξοικείωση και αποδοχή πραγμάτων που προηγουμένως θεωρούνταν ιδιαίτερα επικίνδυνα.
Τέλος, είναι και μια τεχνική της λογοτεχνίας που χρησιμοποιείται σε διάφορα λογοτεχνικά έργα και κινηματογραφικές ταινίες. Ο νεαρός Νταντέ, ως κόμης Μοντεχρίστο, στο πολυδιαβασμένο μυθιστόρημα του Αλεξάνδρου Δουμά, θα συμπεριφερθεί με μιθριδατισμό, δείχνοντας ανοσία σε όλες τις ανήθικες πράξεις που απέρριπτε, πριν μπει στη φυλακή, για να αποδώσει δικαιοσύνη σε έναν κόσμο αδικίας. Επίσης, η τεχνική χρησιμοποιείται στην Πριγκίπισσα νύφη, του Ουίλιαμ Γκόλντμαν, και το ποίημα Τέρενς, αυτό είναι ανοησία, του Άλφρεντ Χάουζμαν.
