Η ώρα κοντεύει έντεκα το βράδυ και στον καθεδρικό ναό του Αγίου Νικολάου των Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών στις Αχαρνές, μετά από την απογευματινή Ακολουθία των Παθών του Θεανθρώπου, δεκάδες πιστοί, κυρίως Πόντιοι και Αρβανίτες, έχουν παραμείνει για να στολίσουν τον επιτάφιο· μια διαδικασία που θα κρατήσει περίπου μέχρι τις έξι το πρωί. Οι ψάλτες υμνούν ασταμάτητα τον Θεάνθρωπο, οι άνδρες κάνουν τις βαριές δουλειές στο ναό —μεταφέρουν χαλιά, διάφορα τραπέζια και καθίσματα— καθώς επίσης αλλάζουν και τα κεριά στο σταυρό που είναι κρεμασμένος ο Χριστός —αφού κατά την παράδοση μόνο άντρες επιτρέπεται—, και οι γυναίκες βρίσκονται σε φάση αναμονής για το τελικό σύνθημα της κυρίας Κυριακής, της νεωκόρου, και της κυρίας Ελένης, της γραμματέως του ναού —είναι οι καθ’ ύλην αρμόδιες για τον στολισμό του επιταφίου— για να ξεκινήσουν τον στολισμό, και όπως θεωρούν αρκετοί στην πόλη, είναι ο ωραιότερος των Αχαρνών! Ταυτόχρονα με τη διαδικασία, οι δύο «πρωταγωνίστριες» της ημέρας, θυμούνται πράγματα από παλιές εποχές και εύχονται για το Πάσχα.
Ο στολισμός όσο εύκολη υπόθεση κι αν φαίνεται είναι μια πολύωρη και δύσκολη ασχολία, και απαιτεί χειρουργική(!) ακρίβεια.
Με το σύνθημα των κυριών, οι άνδρες φέρνουν στο εσωτερικό του ναού το ξυλόγλυπτο κουβούκλιο που αναπαριστά τον τάφο του Ιησού και οι γυναίκες, φορώντας μαντήλια στο κεφάλι τους, ξεκινούν να τον στολίζουν. Ο ναός ξαφνικά γίνεται ένα ορθόδοξο «εργοτάξιο». Αρχικά η 67χρονη Κυριακή Συρανίδου, η νεωκόρος του ναού, τις καθοδηγεί, μικρές και μεγάλες, με ποιόν τρόπο θα τοποθετηθούν τα λουλούδια σωστά ώστε το τελικό αποτέλεσμα να βγει όπως το είχαν σχεδιάσει. Έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο σε αυτή τη διαδικασία. «Αν δεν στολιστούν τα πλαϊνά δεν θα μπορέσω να κάνω τη δουλειά μου, θα μαδήσουν τα λουλούδια», αναφέρει στο ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑ.gr. Είναι μια υπόθεση που την κάνει εικοσιδύο χρόνια.
Θυμάται τα πρώτα της βήματα, τα οποία έγιναν στον συγκεκριμένο ναό, όταν ήταν ακόμα ένα μικρό εκκλησάκι. Αρχικά ξεκίνησε να στολίζει εικόνες, Ένα πράγμα που, αρκετά χρόνια πιο πίσω, το έκανε ο ανθοπώλης. «Δεν ήξερα», μας λέει. «Με του Θεού τη δύναμη και τη βοήθεια ξεκίνησα να στολίζω τις εικόνες και σιγά σιγά έμαθα και έφτασα σε αυτό το σημείο», αναφέρει.
Ο πρώτος επιτάφιος που στόλισε «ήταν σαν ένας πύργος, ο οποίος είχε και φωτάκια», θυμάται. «Μετά ο δεσπότης έβγαλε κάποια σχέδια κι έβαλε τρούλο», σημειώνει. Την ρωτήσαμε αν στόλιζε και στη Ρωσία, καθότι ήρθε στην Ελλάδα το 1965 από εκεί σε ηλικία 14 ετών. «Στη Ρωσία δεν είχαμε εκκλησίες», λέει. Πήγαιναν να μεταλάβουν τις Κυριακές, ξεκινώντας κρυφά τα βράδια ώστε να μην τους αντιληφθούν οι Ρώσοι καθώς υπήρχε το κομμουνιστικό καθεστώς, αλλάζοντας τέσσερα λεωφορεία μέχρι να φτάσουν.
Όσον αφορά για τα μυστικά ενός όμορφου επιταφίου, η ίδια επιλέγει «να συνδυάζονται τα χρώματα» και «το μικρό με το μεγάλο λουλούδι», ανάλογα πάντα τη σύνθεση των λουλουδιών. Φέτος θα χρησιμοποιήσουν κόκκινο λίλιουμ, λευκά χρυσάνθεμα, πρασινάδα, γυψοφύλλη, πολύ μικρά λευκά τριαντάφυλλα και λευκή ορχιδέα.
«Πάντα ο Άγιος Νικόλαος (ενορία) να έχει τόσο κόσμο και τα κορίτσια που στολίζουν τον τάφο του Χριστού, να τα βοηθάει σε όλα τους τα βήματα», εύχεται η νεωκόρος.
Μαζί της στο συντονισμό βρίσκεται η Ελένη Νίκα, η 68χρονη Αρβανίτισσα γραμματέας του ναού, η οποία στολίζει τον επιτάφιο από τα δώδεκά της. «Πάντα έχουμε τον ωραιότερο επιτάφιο των Αχαρνών», αναφέρει, και τονίζει ότι «φέτος θα γίνει ακόμα ωραιότερος». Μαζί με τον δεσπότη καταλήγουν στο χρώμα του και τα λουλούδια, και ύστερα τα αγοράζουν, ενώ ταυτόχρονα μας εκμυστηρεύεται ότι κάθε χρόνο φροντίζουν να τον στολίζουν διαφορετικά.
Σημαντικό ρόλο, μας λέει, παίζει η επιλογή των λουλουδιών τα οποία προμηθεύονται από ανθοπώλη. «Το μυστικό είναι να βρεις ένα λουλούδι να στρώνει στον επιτάφιο», αναφέρει. Παλιά χρησιμοποιούσαν την ορχιδέα αλλά δεν έστρωνε καλά στο κουβούκλιο, σε αντίθεση με τα χρυσάνθεμα που τα προτιμά. Φέρνει ταυτόχρονα στη μνήμη της την εποχή που οι στολισμοί ήταν απλοί και γίνονταν με κλωστές και βιολέτες. Ύστερα ήρθαν οι ξυλόγλυπτοι επιτάφιοι και «αναγκαστήκαμε κι εμείς να προσαρμοστούμε σε αυτά», καταλήγει.
Εύχεται υγεία και ειρήνη, «και μακάρι η ανάσταση του Κυρίου μας να αναστήσει και τη χώρα μας γιατί είναι κάπως δύσκολα τα πράγματα», είπε με δάκρυα στα μάτια.
Δίπλα από την κεντρική είσοδο του ναού, η Ελισάβετ Παπαδοπούλου με μια μεγάλη παρέα γυναικών, κόβουν τα κοτσάνια από τα χρυσάνθεμα, τα οποία στη συνέχεια τα πηγαίνουν στις γυναίκες οι οποίες τα καρφιτσώνουν σε διάφορα σημεία στο κουβούκλιο. Διαλέγουν τα μεγάλα και ανοιχτά λουλούδια, όχι τα μπουμπούκια. Για τον στολισμό του επιταφίου έρχεται εδώ και τέσσερα χρόνια, αναφέρει. Στο ίδιο μήκος κύματος βρίσκεται και η Δέσποινα Καρακασίδου, η οποία από το 2003 περίπου τον στολίζει. Πιο πολύ όμως βοηθάει στο κόψιμο των λουλουδιών γιατί «από ‘κει είναι πιο πεπειραμένες», μας λέει γελώντας, αφού ο στολισμός δεν είναι εύκολη υπόθεση.
Η Δήμητρα Ζώμα έχει στολίσει πολλές χρονιές τον επιτάφιο. «Περίπου δέκα χρόνια» μας λέει, και βοηθάει όπου χρειαστεί. Τονίζει ότι είναι «ό,τι πιο ωραίο, ό,τι πιο όμορφο, ό,τι πιο καλό» και εύχεται στον κόσμο αγάπη και υγεία πάνω απ’όλα.
Η πιο απόμακρη από όλους, και αυτό για λόγους υγείας, ήταν η Νίνα Μαυρίδου. «Επειδή είμαι αλλεργική στα λουλούδια κάνω κάτι άλλο» μας λέει, ενώ ταυτόχρονα φτιάχνει τα εκατοντάδες λουμινάκια για τα καντήλια. Τα μάζεψαν κάποιοι πιστοί πέρυσι από την Πάρνηθα, και αφού ξεράθηκαν καλά θα τα χρησιμοποιήσουν αντί για φιτίλι στα καντήλια. «Κρατάνε και τρεις και τέσσερις μέρες», μας γνωστοποιεί.
Μετά από όλη αυτή την επίπονη αλλά συνάμα Θεία στιγμή, και αφού δεκάδες άνθρωποι έχουν έρθει επιπλέον να κρατήσουν ολονυχτία, ο επιτάφιος είναι έτοιμος να δεχθεί το σώμα του Χριστού, αφού πρώτα αποκαθηλωθεί από το σταυρό, και να τον περιφέρουν οι άνδρες στους δρόμους των Αχαρνών.
Κείμενο, φωτογραφίες: Βασίλης Καρυοφυλλίδης.
