Η ημέρα των Θεοφανείων στον Πόντο είχε ξεχωριστή σημασία και ήταν, όπως και είναι ακόμη και σήμερα, μια από τις σπουδαιότερες γιορτές της Χριστιανοσύνης. Πρώτα γιατί γίνεται αναπαράσταση του λυτρωτικού γεγονότος της Βάφτισης του Κυρίου μας, Ιησού Χριστού και ύστερα της αποκάλυψης (Θεοφάνεια) του Τριαδικού Θεού. (Σύμφωνα με τις γραφές, τη στιγμή της βάπτισης του Θεανθρώπου, κατέβηκε από τον ουρανό το Άγιο Πνεύμα έχοντας μορφή περιστεριού και ταυτόχρονα ακούστηκε από τον ουρανό μια φωνή να λέει «Ούτος εστίν ο Υιός μου ο αγαπητός εν ω ευδόκησα», αναφερόμενη φυσικά στον Χριστό που βαπτιζόταν. Αυτή ήταν και η μοναδική φορά που η Αγία Τριάδα εμφανίστηκε στη γη).
Στη Τραπεζούντα η λειτουργία των Φώτων, όπως και στις άλλες εκκλησίες, ξεκινούσε τις πρώτες πρωινές ώρες. Μετά την απόλυση των ενοριακών ναών, μαζεύονταν όλοι στο μητροπολιτικό ναό του Αγίου Γρηγορίου και με επικεφαλής το Μητροπολίτη και το κλήρο πήγαιναν κοντά σ’ Αρμέγκον την πέτραν τ’ Αε-Γοργορί, όπου γινόταν η κατάδυση στη Μαύρη Θάλασσα, που πολλές φορές ήταν φουρτουνιασμένη.
Τη τελετή την παρακολουθούσαν χιλιάδες κόσμου, ακόμη και Τούρκοι. Πολλές φορές μάλιστα οι αγώνες για το ποιος θα πιάσει το Σταυρό ήταν πολύ σκληροί.
Μετά το πέρας της κατάδυσης του Τιμίου Σταυρού, περιέφεραν το Σταυρό στα σπίτια, προνομιακά οι εκάστοτε τελειόφοιτοι του Φροντιστηρίου της Τραπεζούντας, οι οποίοι για να προφτάσουν όλη την πόλη, ήταν χωρισμένοι σε εννιά ομάδες, όσες και οι εκκλησιαστικές ενορίες της πόλης.
Οι τελειόφοιτοι κρατούσαν εννέα πανομοιότυπους Σταυρούς με τον καταδυθέντα. Η κάθε ομάδα αποτελούνταν από τρεις εφήβους: ο ένας κρατούσε το Σταυρό, ο δεύτερος το παραδοσιακό ραντιστήρι και ο τρίτος το δίσκο. Τα λεφτά που συγκέντρωναν τα διέθεταν για τα ευαγή ιδρύματα της Τραπεζούντας.
Το γεγονός της περιφοράς του Σταυρού οι τελειόφοιτοι του Φροντιστηρίου το θεωρούσαν τιμητική και περίβλεπτη πράξη.
Πληροφορίες αντλήθηκαν απο: Ποντιακή Λαογραφία, Αρχείον Πόντου,
Και από το βιβλίο του Μιχάλη Μεταλλείδη, Καλαντόφωτα στην Τραπεζούντα
