Λάλογλη ήταν ελληνικό χωριό στην επαρχία Σαρικαμίς του Καρς (Καύκασος). Η εκκλησία της Παναγίας της Λάλογλης ήταν ξακουστή σε όλο το Καρς. Βρισκόταν κοντά στο ελληνικό χωριό Λάλογλη.
Οι Καρσλήδες εκδιώχτηκαν δύο φόρες από τις πατρογονικές τους εστίες. Αρχικά, ήταν εγκατεστημένοι στην Αργυρούπολη, όπου το 1878, εγκαταλείπουν την αφιλόξενη πλέον περιοχή του Πόντου και εγκαθίστανται στην περιοχή του Καρς. Πριν φύγουν όμως από την Αργυρούπολη πήραν και μια εικόνα της Παναγίας, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που μετέφεραν στη νέα τους πατρίδα. Εγκαταστάθηκαν στο Κάρς χτίζοντας 74 χωριά. Μεταξύ αυτών, δέσποζε το χωριό Λάλογλη λόγω του περίλαμπρου ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, όπως ονομάστηκε Παναγία της Λάλογλη, η οποία μεταφέρθηκε ως ατίμητος θησαυρός από τον Πόντο. Η ιστορία όμως επαναλήφθηκε λίγα χρόνια αργότερα.
Από το 1917-1922 οι πρόσφυγες του Καρς για δεύτερη φορά εγκαταλείπουν τα σπίτια τους. Με τα λιγοστά πράγματα που πήραν μαζί τους, μετέφεραν στη νέα τους πατρίδα ιερά κειμήλια , όπως την εικόνα της Παναγίας της Λάλογλη, τον χρυσοκέντητο επιτάφιο αλλά και ψαλτήρια μέσα σε ένα μπαούλο. Την ευθύνη για τη μεταφορά αυτών των ιερών κειμήλιων στην Ελλάδα είχε ο Παύλος Πετίδης του Ανανία, ένας ευσεβής άνθρωπος, ο οποίος θεώρησε ότι το πολυτιμότερο όλων εκείνων που έπρεπε να πάρουν μαζί τους ήταν η εικόνα της Παναγίας, εικόνα που κοσμεί σήμερα την εκκλησία στο Μεσονήσι Φλώρινας και έχει δώσει το όνομα της στο Ναό.
Τα εγκαίνια του Ναού έγιναν στις 25 Αυγούστου 1974 σ΄ ένα κλίμα κατάνυξης με τη συμμετοχή μεγάλου πλήθους λαϊκών και κληρικών, με Μητροπολίτη Φλώρινας Πρεσπών και Εορδαίας μακαριστό Αυγουστίνο Καντιώτη.
Ο ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Μεσονήσι, όπου βρίσκονται τα ιερά κειμήλια από τον αντίστοιχο ναό της Λάλογλης
Το κατανυκτικό και πανηγυρικό γεγονός εκείνης της ημέρας, θύμισε σε πολλούς το πανηγύρι που γινόταν στο χωριό Λάλογλη προς τιμή της Παναγίας. Το πανηγύρι ήταν πολύ μεγάλο με τη συμμετοχή πολλών Ελλήνων , Ρώσων και Τούρκων από την περιοχή του Καρς και του Αρταχάν, που μαρτυρίες αναφέρουν πως πολλές φορές ξεπερνούσε το πανηγύρι της Παναγίας Σουμελά. Το πανηγύρι διαρκούσε 15 ημέρες και κατά το οποίο συνέρρεαν στη Λάλογλη πλήθη προσκυνητών, οι οποίοι ασπάζονταν με ευλάβεια την εικόνα της κοιμήσεως της Θεοτόκου, ζητούσαν την προστασία και την σκέπη της Παναγίας και έκαναν διάφορα τάματα. Με την πάροδο του χρόνου η φήμη της θαυματουργού εικόνος συγκέντρωνε ολοένα και περισσότερους προσκυνητές.
* της Παρασκευή Κ. Μαυρομμάτη
Η εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που έφεραν οι πρόσφυγες από τη Λάλογλη
Ξακουστή σε όλο το Καρς ήταν η εκκλησία της Παναγίας του Λάλογλη (τουρκικά: Laloglu). Το πανηγύρι που γινόταν εδώ κάθε Δεκαπενταύγουστο υποκαθιστούσε αυτό της Παναγίας Σουμελά· συμμετείχαν Έλληνες από όλα τα χωριά του Καρς και του Αρνταχάν, που έφταναν στο χωριό με κάρα, παϊτόνια και υποζύγια, για να εκκλησιαστούν, να συναντηθούν με συγγενείς και φίλους και να χορέψουν ποντιακούς χορούς.
«Εγώ Αρταχανλής είμαι, παιδίν ευλογημένον / ση Λάλογλης την Παναγιάν κερίν έχω ταγμένον», λέει το ποντιακό δίστιχο. Τη φημισμένη εικόνα της Παναγίας και τον χρυσοκέντητο επιτάφιο της μονής είχαν μεταφέρει εκεί Έλληνες από τον Πόντο που έφυγαν κυνηγημένοι, με τον ιερέα τους παπά Ιωάννη Κοσκοσίδη και τον Χατζηπάνο. Μετά το 1914, οι κάτοικοι της Λάλογλης έφεραν την εικόνα, τον επιτάφιο και τα ψαλτήρια στο Μεσονήσι Φλώρινας.
Λάλογλη [1](Lologlu), Διοίκησης Καρς (Kars)- Υποδιοίκησης Σογανλούκ Αποστάσεις: 11 χλμ από το Σελίμ (ΝΔ του Καρς)
Ελληνικό χωριό του Σαρίκαμις, με 1000 κατοίκους ως το 1918, που κατάγονταν κυρίως από το Κελκίτ της Χαλδίας . Το χωριό είχε δημοτικό σχολείο, ενώ ξακουστή σε όλο το Καρς ήταν η εκκλησία της Παναγίας του Λάλογλη. Εδώ γινόταν μεγάλο
Φώτο από άρθρο ςτου Γ. Τηλικίδη, “Ο ΕΝ ΚΑΥΚΑΣΩ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ”σε περιοδικό “Ποντιακά Φύλλα”
πανηγύρι κάθε δεκαπενταύγουστο, που υποκαθιστούσε αυτό της Παναγίας Σουμελά, και στο οποίο συμμετείχαν Έλληνες από όλα τα χωριά του Καρς και του Αρνταχάν.
Οι κάτοικοι του Λάλογλη μετά το 1920 εγκαταστάθηκαν στο Φίλυρο Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Σέρρες, Αρμενοχώρι, Κάτω Κλεινές, Μεσονήσι και Νέο Καύκασο Φλώρινας.
Λάλογλη[2] , Διοίκησης Καρς (Kars)- Υποδιοίκησης Σογανλούκ
Χωρίον της Επαρχίας Σαρήκαμις, εξ ου απέχει 35 χλμ. Βάσει στατιστικών στοιχείων του έτους 1907 είχεν 620 κατοίκους, προελθόντας εκ Κελκέτ Αργυρουπόλεως. Διετήρουν εκκλησίαν (ιερεύς των Ιωάννης Ιωαννίδης) και τριθέσιον δημοτικόν σχολείον, εις ο εδίδασκον οι διδάσκαλοι Λάζαρος Κεσίδης, Βασίλειος Πεντερίδης και Γεώργιος Παυλίδης. Λάλογλήδες είναι εγκατεστημένοι στις Σέρρες, (ο βιομήχανος Ιωάννης Συμφορίδης και ο υιός του Χαράλαμπος Ιω. Συμφορίδης-ηλεκτρολόγος, Διευθυντής της ΔΕΗ Σερρών), Νέον Καύκασον και Αρμενοχώρι Φλωρίνης. Ομιλούν την ποντιακήν διάλεκτον άνευ παραφθοράς εξ επιδράσεως περιβάλλοντος.
Λαλ-Ογλού[3] , Διοίκησης Καρς (Kars)- Υποδιοίκησης Σογανλούκ
Ημερολόγιο Κυβερνείου Καρς, εκδ. 1907 στατ. IV σ. 6-13
Αριθμός Οικογενειών: 95
Αριθμός ανδρών: 320
Αριθμός γυναικών: 300
Σύνολο : 620
Πληθυσμός έτους 1918 (Κατ’ εκτίμησιν):1000
Λάλογλη , Διοίκησης Καρς (Kars)- Υποδιοίκησης Σογανλούκ
Πηγή: ΑΥΕ/ΚΥ/1919/Β/ΑΑΚ/4 [Ελληνικοί πληθυσμοί στη Διοίκηση της Αντιβασιλείας του Καυκάσου στις παραμονές του Α Παγκοσμίου Πολέμου][4]
Έλληνες κάτοικοι: 757
Ελληνικοί ναοί: 1
Ιερείς: 1
Ελληνικά σχολεία: 1
Είδος σχολείου: εκκλησιαστικό
Δάσκαλοι ελληνικών σχολείων: 3
Λάλογλη, Διοίκησης Καρς (Kars)- Υποδιοίκησης Σογανλούκ
Πηγή: ΑΥΕ/ΚΥ/1919/Β/ΑΑΚ/4, αριθ, πρωτ. 28 [Πίνακας των ελληνικών χωριών του Κυβερνείου του Καρς που υπέστησαν καταστροφές κατά την τουρκική προέλαση στην Υπερκαυκασία (τέλη Δεκ. 1914- αρχές Ιαν. 1915][5]
Αριθμός σπιτιών: 120
Ελληνικός πληθυσμός: 757
Παρατηρήσεις: έμειναν. Σκοτώθηκαν 10 Έλληνες από τους γείτονες Τούρκους και τον τουρκικό στρατό. Βιάστηκαν κορίτσια.
Πηγή : dryades-mesonisiou.blogspot.com
