Ο Δημήτριος Κ. Παπαδόπουλος – Σταυριώτης από την κωμόπολη Σταυρί του Πόντου, την ιστορική περιοχή των κρυπτοχριστιανών της Χαλδίας, προκειμένου να αποφύγει την επιστράτευση στον τουρκικό στρατό μετά την έκρηξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, θα διαφύγει στη νότια Ρωσία.
Εκεί θα ασκήσει το επάγγελμα του δασκάλου. Ίδρυσε και προήγαγε σε τριθέσιο το δημοτικό σχολείο της ελληνικής κοινότητας Κουμπάν (Γιουνάικας) και κατάφερε μέσα σε τρία χρόνια οι ξενόγλωσσοι μαθητές του να μιλούν και να γράφουν την ελληνική γλώσσα.
Επίσης με τη στήριξη των Ελλήνων υποπρόξενων του Νοβοροσίσκ και Μαϊκόπ ίδρυσε την ελληνική φιλανθρωπική κοινότητα Γιουνάικας, βοηθώντας τους Έλληνες ομογενείς που υπέφεραν κατά την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917.
Τη χρονιά εκείνη (1917) θα παντρευτεί τη Φεβρωνία, της οικογενείας Λιτζανίδου – Πολίτη από το Σταυρί, και έτσι θα αποκτήσει τη δική του οικογένεια. Θα προσληφθεί στο σχολείο της πόλης Τουαψέ, βόρεια του Σότσι. Στη συνέχεια προήχθη σε επιθεωρητή των δημοτικών σχολείων των μειονοτήτων του Κυβερνείου της Μαύρης Θάλασσας (Εύξεινος Πόντος) όπου και υπηρέτησε έως το 1921.
Οι πολιτικές και στρατιωτικές συνθήκες της περιοχής θα τον αναγκάσουν να εγκαταλείψει την πόλη και να φύγει για την Ελλάδα. Το 1922 τον βρίσκουμε στην Ανατολική Θράκη, στην περιοχή της Μακράς Γέφυρας (Ουζούν Κιοπρού). Εκεί διορίστηκε δάσκαλος στο χωριό Μαγγάλια (Γενίκιοϊ). Το χωριό κατά την απογραφή του 1922 είχε 1.746 κατοίκους.
Με την εκκένωση όμως της Ανατολικής Θράκης τον Οκτώβριο του 1922 πήρε ξανά το δρόμο της προσφυγιάς. Θα περάσει στην Αλεξανδρούπολη και θα εγκατασταθεί στη συνοικία της Καλλιθέας.
Στο σχολείο της Καλλιθέας εργάστηκε για 6 συνεχή χρόνια. Το 1928 πήγε στο μονοτάξιο Διδασκαλείο για μετεκπαίδευση, απ΄ όπου αποφοίτησε αριστούχος. Μετά ένα χρόνο διορίστηκε στο 3ο Δημοτικό Σχολείο Αλεξανδρούπολης στο οποίο παρέμεινε για ένα χρόνο. Στη συνέχεια θα επιστρέψει στο σχολείο της Καλλιθέας. Μάλιστα το 1936 τον βρίσκουμε στη θεμελίωση του νέου σχολείου της Καλλιθέας. (www.alexpolisonline.com/2021/01/kallithea-alexandroupolis.html)
Διακρίθηκε ως ένας από τους καλύτερους δασκάλους της στοιχειώδους εκπαιδεύσεως και τιμήθηκε για το λαογραφικό και συγγραφικό του έργο του από την Ακαδημία Αθηνών.
Ως συνδικαλιστής πρωτοστάτησε στην ίδρυση του Διδασκαλικού Συμβουλίου της περιφέρειας Αλεξανδρουπόλεως, ενώ η ίδρυση του Γεωργικού Πιστωτικού Συνεταιρισμού της Καλλιθέας ήταν έργο δικό του.
Στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο πολέμησε στην αντιαεροπορική άμυνα και υπηρέτησε στη λογοκρισία (για να μη διαρρέουν στρατιωτικές πληροφορίες στον εχθρό). Μετά την εισβολή των Γερμανών και Βουλγάρων στην περιοχή του Έβρου κατέφυγε στη Θεσσαλονίκη όπου υπηρέτησε ως δάσκαλος. Είχε ενεργό δράση και στην επιτροπή περιθάλψεως. Θα επιστρέψει και πάλι στην Αλεξανδρούπολη. Το 1952 θα συνταξιοδοτηθεί από το 1ο εξατάξιο Δημοτικό Σχολείο Αλεξανδρούπολης.
Ασχολήθηκε με την καταγραφή της λαογραφίας του Πόντου και κυρίως με το χωριό του το Σταυρί, εξ ου και το προσωνύμιο Σταυριώτης. Το 1916 στη Ρωσία θα εκδώσει το έργο “Γεωγραφική και Ιστορική περιγραφή του Σταυρί”. Επίσης δημοσίευε διάφορα άρθρα στις εφημερίδες “Αργοναύτης” του Βατούμ και “Ελληνικός Αστήρ” της Οδησσού.
Στην Αλεξανδρούπολη θα εκδώσει τα έργα του “Απογραφή των Σταυριωτών” (1954) και “Αροθυμίας όρωμαν” (1955) και στη Θεσσαλονίκη θα εκδώσει “Μνημόσυνο Σταυριωτών” (1958) και “Γενεαλογικός Κώδικας Σταυρί” (1961).
Δημοσίευσε πληθώρα άρθρων λαογραφικού περιεχομένου στα περιοδικά “Ποντιακά Φύλλα”, “Ποντιακή Εστία”, “Χρονικά του Πόντου”, “Αρχείον Πόντου”.
Οι κριτικές που γράφτηκαν για το έργο του Δημ. Παπαδόπουλου καθώς και η επιβράβευσή του από την Ακαδημία Αθηνών μαρτυρούν την αξία του έργου του.
Μετά τη συνταξιοδότησή του ασχολήθηκε συστηματικά με την καταγραφή της ιστορίας και λαογραφίας του Πόντου, επισκεπτόμενος Πόντιους πρόσφυγες της πρώτης γενιάς ανά την Ελλάδα. Για να περισώσει πολύτιμους θησαυρούς, κάνοντας έτσι πράξη αυτό που συνέστησε στους Πόντιους το 1943 ο καθηγητής Βυζαντινής Μουσικής Σίμων Καράς, σχετικά με την αξία των ποντιακών παραδόσεων: «Φυλάξτε και αναπτύξτε αυτές τις αρετές… για να τα κάμετε αχώριστο σύντροφο της ζωής σας, της ζωής και της παιδεύσεως των παιδιών σας».
Η Επιτροπή Ποντιακών Μελετών τον κατατάσσει ανάμεσα στους Πόντιους διανοούμενους, δίπλα στο Μητροπολίτη Χρύσανθο, τον Γεώργιο Κανδηλάπτη, τον Θεοφύλακτο Θεοφυλάκτου, τον Φίλωνα Κτενίδη, τον Ιάσονα Ιασονίδη και πολλούς άλλους.
Ο Δημήτριος Παπαδόπουλος υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη του Συνδέσμου Ποντίων Αλεξανδρουπόλεως, ενώ και ο γιος του Κοσμάς (Μίμης) Παπαδόπουλος, τραπεζικός υπάλληλος, υπήρξε μέλος του Διοικητικού συμβουλίου της Ενώσεως Ποντίων Νομού Έβρου (σήμερα Μορφωτικός Σύλλογος Ποντίων Ν. Έβρου “Αλέξιος Κομνηνός”).
Ο Δημήτριος Κ. Παπαδόπουλος απεβίωσε στη Θεσσαλονίκη το 1972.
ΣΗΜ. Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από την Επιτροπή Ποντιακών Μελετών και το περιοδικό “ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ”, τεύχος 157-163, όπου καταγράφονται τα πλήρη βιογραφικά των συνεργατών του περιοδικού. Επίσης από το περιοδικό “ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ”, τεύχος 51//2014.
Ουρανία Πανταζίδου
Υποπλοίαρχος Π.Ν. (ε.α)
Πηγή : alexpolisonline.com
