Από το βράδυ της Κυριακής των Βαΐων μέχρι και το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου διαρκεί η Εβδομάδα των Παθών.
Η Μεγάλη Δευτέρα είναι αφιερωμένη από την Ορθόδοξη Εκκλησία στη μνήμη του Ιωσήφ, του γιου του Ιακώβ, που αναφέρεται στη Παλαιά Διαθήκη και στην άκαρπη συκιά, που την καταράστηκε ο Χριστός και ξεράθηκε μ’ ένα του λόγο.
Ποιος ήταν ο πάγκαλος Ιωσήφ
Ο μικρότερος γιος του πατριάρχη Ιακώβ και ο πιο αγαπητός. Τα αδέλφια του, από τη ζήλια τους για την ενάρετη ζωή του, τον έριξαν αρχικά σ’ ένα βαθύ λάκκο και προσπάθησαν να εξαπατήσουν το πατέρα τους, χρησιμοποιώντας ένα ματωμένο ρούχο, ότι δήθεν τον κατασπάραξε κάποιο θηρίο. Δεν τα κατάφεραν όμως κι έτσι τον πούλησαν για τριάντα αργύρια σε εμπόρους. Αυτοί τον ξαναπούλησαν στον αρχιμάγειρα του βασιλιά της Αιγύπτου, τον Πετεφρή.
Ο Ιωσήφ όμως δεν είχε μόνο ενάρετη ζωή αλλά ήταν και πανέμορφος άνθρωπος. Έτσι τον ερωτεύτηκε η γυναίκα του Πετεφρή. Σε μια προσπάθεια να παρασύρει βίαια τον Ιωσήφ στις ερωτικές της επιθυμίες, εκείνος αποχώρησε από το δωμάτιο, αφήνοντας στα χέρια της τον χιτώνα του. Από το θυμό της η γυναίκα του Πετεφρή τον συκοφάντησε στο σύζυγό της, ότι δήθεν της επιτέθηκε με ανήθικους σκοπούς, πράγμα που τον εξόργισε κι έτσι φυλάκισε τον Ιωσήφ.
Κάποτε όμως ο Φαραώ, ο βασιλιάς της Αιγύπτου, είδε ένα παράξενο όνειρο και ζήτησε έναν εξηγητή. Ο Θεός φώτισε τον Ιωσήφ και μόνο αυτός κατάφερε να το ερμηνεύσει. Το όνειρο «έλεγε» ότι θα έλθουν στη χώρα του επτά χρόνια ευφορίας και επτά ακαρπίας και πείνας. Ο βασιλιάς από τον ενθουσιασμό του για τη σοφία του, τον έκανε γενικό άρχοντα, σαν πρωθυπουργό.
Ο Ιωσήφ διαχειρίσθηκε άριστα την εξουσία και φρόντισε στα δύσκολα χρόνια της πείνας όλο το λαό.
Κάποια στιγμή, κατά τη διανομή του σιταριού, φανερώθηκαν τ’ αδέλφια του που τον είχαν φθονήσει. Εκείνος δεν τους κράτησε κακία, αντίθετα τα προσκάλεσε μόνιμα στην Αίγυπτο μαζί με τους γονείς.
Αυτός λοιπόν αποτελεί προεικόνηση του Χριστού, διότι και Αυτός, αγαπητός γιός του Πατέρα, φθονήθηκε από τους ομοφύλους Του Ιουδαίους, πουλήθηκε από το μαθητή Του για τριάντα αργύρια και κλείσθηκε στο σκοτεινό λάκκο, τον τάφο.
Συκιά: Το δέντρο που καταράστηκε ο Χριστός
Συνάμα με τον Ιωσήφ η Εκκλησία μνημονεύει και την άκαρπο συκή, την οποία καταράστηκε ο Κύριος και ξεράθηκε αμέσως (Ματθ. 21:19, Μαρκ. 11:13).
Ο Κύριος έδειξε τη δύναμή Του στο άψυχο δένδρο και ποτέ πάνω σε άνθρωπο, για να δείξει ότι δεν έχει μόνο δύναμη να ευεργετεί, αλλά και να τιμωρεί.
Συμβολίζει τόσο τη Συναγωγή των Εβραίων, η οποία δεν είχε πνευματικούς καρπούς, όσο και κάθε άνθρωπο που στερείται πνευματικών καρπών, αρετών.
Ο ευαγγελιστής Μάρκος αναφέρει πως την ώρα που ο Κύριος επιτίμησε τη συκιά και ξεράθηκε, αμέσως έπεσαν τα καταπράσινα φύλλα της και την επόμενη μέρα ξεράθηκε και η ρίζα της (Μαρκ. 11:21). Οι μαθητές, που είχαν μείνει έκθαμβοι από το θαύμα αυτό, δεν ζητούσαν να μάθουν την βαθύτερη έννοιά του, αλλά είχαν την απορία «πως παραχρήμα εξηράνθη η συκή;» (Ματθ. 21:20). Πρώτη φορά είχαν δει να τιμωρείται η άψυχη φύση.
Ο Κύριος δίδαξε στους μαθητές —δίχως να εξηγήσει την συμβολική σημασία του θαύματος—, τη μεγάλη δύναμη της πίστεως, η οποία όταν συνοδεύεται από εσωτερική θέρμη και χωρίς τον παραμικρό δισταγμό μπορεί να κατορθώσει αφάνταστα πράγματα. Τους είπε: «Αμήν λέγω υμίν, εάν έχητε πίστιν και μη διακριθήτε, ου μόνον το της συκής ποιήσετε, άλλα καν τω όρει τούτω είπητε, έρθητι και βλήθητι εις την θάλασσαν, γενήσεται·» (Ματθ. 21:21). Αυτή την πίστη θέλει η Εκκλησία μας να μεταδώσει και σε μας.
Η υμνογραφία αναφέρεται σήμερα στα δύο παραπάνω θέματα, αλλά και επί πλέον στο θέμα της πορείας του Κυρίου προς το Πάθος. Από το τροπάριο: «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται…» οι ακολουθίες της Μ. Δευτέρας έως Τετάρτης λέγονται και «Ακολουθίες του Νυμφίου».
