Όπως σε όλη τη μητροπολιτική Ελλάδα έτσι και στους Έλληνες του Πόντου η Μεγάλη Πέμπτη ήταν μια μεγάλη μέρα, μια ημέρα πένθους.
Υπήρχαν σχεδόν τα ίδια ήθη και έθιμα που έχουμε εδώ στην μητροπολιτική Ελλάδα, όπως το ζύμωμα των τσουρεκιών, το βάψιμο των αυγών, οι προσφορές στους νεκρούς, το ευχέλαιο, το ομοίωμα του Ιούδα, τα 12 Ευαγγέλια, τα κεριά από τα 12 Ευαγγέλια και διάφορες άλλες προλήψεις και δεισιδαιμονίες σχετικά με τη μέρα αυτή.
Στην περιοχή Μεσοχαλδίου τη Μεγάλη Πέμπτη κάθε οικογένεια προσέφερε στην εκκλησία λίγο αλάτι, ψημένα αυγά και ένα ψωμί ή άρτο. Όλα αυτά τα έβαζαν κάτω από την Αγιά Τράπεζα. Μετά την ανάγνωση των 12 Ευαγγελίων και τη λειτουργία της Ανάστασης ο παπάς τα επέστρεφε στους κατόχους τους και κρατούσε από κάθε οικογένεια ένα αυγό και το κέντρο του άρτου, όπου υπήρχε η σφραγίδα. Αυτά τα αυγά και το ψωμί λέγονταν ευχασμένα. Τα αυγά αυτά τα έτρωγαν την ημέρα της Ανάστασης ως εξής: ο οικογειάρχης τα τεμάχιζε και τα προσέφερε στα άλλα μέλη της οικογένειας, καθένα από τα οποία έκανε το σταυρό του, έτρωγε ένα κομμάτι ύστερα από τη μεγάλη νηστεία και έλεγε, “Ση Χριστού τ’ όνομαν και ση δαβόλ την σπάσ’ “, δηλαδή στο όνομα του Χριστού και στη σκάση του διαβόλου.
Το ψωμί ή τον άρτο το διατηρούσαν ως την 1ην Μαΐου, οπότε το πρωί το έθρυβαν, δηλαδή το κομμάτιαζαν μέσα στο γάλα και το έτρωγαν για το καλό.
Στα Σούρμενα τη Μεγάλη Πέμπτη πήγαιναν νωρίς στην εκκλησία για να κοινωνήσουν. Όταν γύριζαν σπίτι, έβαλαν με κόκκινη βαφή τα αυγά. Ακόμη χρησιμοποιούσαν και κρεμμυδόφλουδα, που έβγαζαν καθετί χρώμα. Μερικά τα έβαφαν μωβ και τα πήγαιναν τη Δευτέρα μετά την Κυριακή του Θωμά στο νεκροταφείο. Τα περισσότερα όμως αυγά τα έβαφαν το Μεγάλο Σάββατο.
Τη Μεγάλη Πέμπτη έφτιαχναν και τα κερκέλια, δηλαδή τσουρέκια ζυμωτά με αυγά και μαγιά σε σχήμα πλεξούδας. Έβαζαν από πάνω για στόλισμα και κόκκινα αυγά. Ωστόσο έφτιαχναν και τσουρέκια χωρίς να τα στολίζουν με αυγά.
Το βράδυ πήγαιναν στην εκκλησία για να ακούσουν τα 12 Ευαγγέλια και όπως σε όλον τον Πόντο, έτσι κι εκεί έβαζαν τα κόκκινα αυγά κάτω από την Αγιά Τράπεζα για να ευλογηθούν. Εκεί έμεναν μέχρι την Ανάσταση. Είχαν και χαρτί με το όνομά τους για να μην μπερδευτούν. Τέλος, όταν γύριζαν σπίτι τους κρατούσαν αναμμένα κεριά από αυτά που είχαν καθώς άκουγαν τα 12 Ευαγγέλια και όταν έφταναν στο σπίτι τους τα έσβηναν και τα τοποθετούσαν στο εικονοστάσι.
Στα Κοτύωρα (Ορντού) κάθε οικογένεια τη Μεγάλη Πέμπτη έβαφε τόσα αυγά, όσα ήταν και τα άτομα που έμεναν στο σπίτι και τρία ή τέσσερα παραπάνω, ένα για την Παναγία και τ’ άλλα για τους τυχόν έκτακτους μουσαφίρηδες.
Αυτά τα αυγά, μαζί με το ευχελιασμένο αλεύρι και το αλάτι τα πήγαιναν στους εσπερινούς της Μεγάλης Πέμπτης, δηλαδή στα 12 Ευαγγέλια και της Μεγάλης Παρασκευής στον Επιτάφιο. Στην Ανάσταση δεν τα πήγαιναν.
Στη Σινώπη έβαφαν τη Μεγάλη Πέμπτη τόσα αυγά όσα και οι ένοικοι του σπιτιού, συν ένα παραπάνω για την Παναγία και το βράδυ, βάζοντάς τα σε ένα κουτάκι τα πήγαιναν στην εκκλησία, όπου διαβάζονταν τα 12 Ευαγγέλια. Τα έβαζαν στο ιερό, κάτω από την Αγιά Τράπεζα και τα έπαιρναν την Ανάσταση, όπου και τα γύριζαν σπίτι. Τα τσόφλια των αυγών δεν τα πετούσαν, αλλά τα έβαζαν στους κήπους και συγκεκριμένα στις ρίζες των δέντρων για να καρποφορήσουν.
Τις λειτουργίες τόσο της Μεγάλης Πέμπτης όσο και της Μεγάλης Παρασκευής τις παρακολουθούσαν όλοι ανεξαιρέτως, ακόμη και οι άρρωστοι, με ευλάβεια.
Πληροφορίες πάρθηκαν από το βιβλίο: Επιτροπή Ποντιακών Μελετών, Αρχείον Πόντου, Ποντιακή λαογραφία.
