Η Μεγάλη Παρασκευή στον Πόντο τιμώνταν με μεγάλη θρησκευτική κατάνυξη και τη θεωρούσαν ημέρα βαρυύτατου πένθους. Όπως και στη μητροπολιτική Ελλάδα γινόταν η αποκαθήλωση και η περιφορά του Επιταφίου.
Στα Κοτύωρα (Ορντού) στην ακολουθία της Μεγάλης Παρασκευής πήγαιναν όλοι ανεξαιρέτως, ακόμη και οι άρρωστοι. Η περιφορά του Επιταφίου γινόταν και στις τρεις εκκλησίες των Κοτυώρων, της Υπαπαντής, του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Νικολάου. Και στις τρεις εκκλησίες γινόταν με μεγάλη τάξη, ευλάβεια και επιβλητική μεγαλοπρέπεια. Το Επιτάφιο τον στόλιζαν τα κορίτσια με λουλούδια και οι επίτροποι της εκκλησίας βάζανε στις δάφνινες αψίδες του πέντε λαμπάδες, που συμβόλιζαν τα πέντε καρφιά του μοιρολογιού, που λέγανε οι πιστοί. Βάζανε κι άλλες μικρές λαμπάδες ολόγυρα, που τις άναβαν όταν άρχιζαν τα εγκώμια.
Την ώρα που έψελναν το “έρραναν τον τάφον” πήγαιναν όλοι να αρπάζουν μια από αυτές τις λαμπάδες. Αυτές τις φύλαγαν στο εικονοστάσι του σπιτιού, μαζί με τα σταυρολούλουδα και τα χρησιμοποιούσαν για διάφορα γιατροσόφια.
Στα Σούρμενα η Μεγάλη Παρασκευή ήταν ημέρα μεγάλου πένθους. Έμεναν κλειστά τα μαγαζιά και τα εργαστήρια και γενικά κανείς δεν δούλευε, διότι θεωρούνταν μεγάλη αμαρτία. Οι καμπάνες από το πρωί χτυπούσαν πένθιμα. Το μεσημέρι πήγαινε ο κόσμος νηστικός για να προσκυνήσει τον Επιτάφιο, το οποίον τον είχαν στολίσει τα κορίτσια με λουλούδια. Οι μητέρες έβαζαν τα παιδιά τους να περάσουν τρεις φορές κάτω από τον Επιτάφιο για να έχουν καλή υγεία. Τα ίδια έκαναν και οι Τούρκοι, κρυφά, για τα κορίτσια τους.
Σε όλα τα χωριά της περιφέρειας Σουρμένων δεν είχαν την ίδια ώρα για να ψάλλουν τα εγκώμια και να περιφέρουν τον Επιτάφιο.
Για παράδειγμα στο χωριό Μουλκάντων η περιφορά του Επιταφίου γινόταν νωρίς τα ξημερώματα του Σαββάτου, στην αυλή της εκκλησίας και οι πιστοί κρατούσαν αναμμένα κεριά. Τα λουλούδια του Επιταφίου τα φύλαγαν στο εικονοστάσι, για να θυμιατίζουν με αυτά τα παιδιά τους όταν αρρώσταιναν. Στην εκκλησία γινόταν αγρυπνία ως τα ξημερώματα. Για να φωτίζεται ο δρόμος, καθώς δεν είχε ακόμη ξημερώσει καλά, όταν γύριζαν οι κάτοικοι σπίτι τους μετά τη λειτουργία, κρατούσαν πυρσούς που τους έλεγαν μασαλά.
Πληροφορίες αντλήθηκαν από το βιβλίο: Επιτροπή Ποντιακών Μελετών, Αρχείον Πόντου, Ποντιακή λαογραφία
