Μεσημέρι Τετάρτης, 20 Δεκεμβρίου, και κατευθυνόμαστε προς το ναό της Αγίας Σοφίας, που βρίσκεται στη δυτική πλευρά της Τραπεζούντας. Ένας βυζαντινός ναός που η ιστορία του επιφύλασσε πολλές εκπλήξεις, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες.
Δημιούργημα των Μεγάλων Κομνηνών. Το έχτισε ο Μανουήλ ‘Α στις αρχές του 13ου αιώνα στα πρότυπα της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινούπολης!
Το κτίσμα αφού ξεκίνησε ως ορθόδοξος ναός, μετά την άλωση της Τραπεζούντας ακολούθησε τη μοίρα όλων των εκκλησιών και μετατράπηκε σε τζαμί. Το 1961 μπαίνει στη δικαιοδοσία του υπουργείου Τουρισμού και γίνεται μουσείο, μέχρι και το 2013, οπότε και πέρασε στην Γενική Διεύθυνση Βακουφίων και μετατράπηκε και πάλι σε τζαμί. Αρκετοί πολιτικοί σε Ελλάδα και Τουρκία δεν έκρυψαν τη δυσαρέσκειά τους και το θέμα απέκτησε πολιτικό υπόβαθρο.
Σήμερα ο ναός, σαν κτίσμα, σώζεται σε αρκετά πολύ καλή κατάσταση αν και οι περισσότερες αγιογραφίες στο εσωτερικό του έχουν καταστραφεί, μετά από την αφαίρεση του σοβά που είχε καλυφθεί. Από τις τρεις εισόδους που είχε κάποτε η μονή, πλέον λειτουργεί μόνο η μία, από τη βόρεια πλευρά, από την πλευρά της θάλασσας.
Είναι χωρισμένος στα δύο, από τη μία ως χώρος για τις λατρευτικές ανάγκες των μουσουλμάνων, που στο μεγαλύτερο μέρος του δαπέδου έχει τοποθετηθεί προστατευτικό υλικό, για να μην φθαρεί το μωσαϊκό δάπεδο, και από πάνω του έχουν στρωθεί χαλιά, όπως θέλει η μουσουλμανική θρησκεία, και από την άλλη κάποιοι περιορισμένοι χώροι, στο ιερό του ναού, που οι επισκέπτες έχουν ελεύθερη πρόσβαση. Τους χώρους αυτούς επίσης χωρίζουν και τεράστιες κουρτίνες.
Στους τοίχους έχουν καρφωθεί πέρα από το ρολόι για το κάλεσμα προσευχής, κάδρα με ισλαμικές επιγραφές, ενώ στο προαύλιο του ναού, που κάποτε υπήρχαν διάσπαρτοι αρχαιοελληνικοί κίονες και μαρμάρινες πλάκες με ελληνικές επιγραφές, πλέον είναι συγκεντρωμένοι σε συγκεκριμένο χώρο.
Η ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑ.gr σας παρουσιάζει ένα πλούσιο φωτογραφικό υλικό από το ναό.
Κείμενο, φωτογραφίες: Βασίλης Καρυοφυλλίδης.
