Να θυμίσουμε ότι η Γενοκτονία των Ελλήνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας άρχισε το 1914 και ολοκληρώθηκε το 1922. Ειδικά στην περιοχή του Πόντου (Βόρεια Μικρά Ασία) η εθνική εκκαθάριση ξεκίνησε το 1916 και ολοκληρώθηκε επίσης με τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922).
Το 1919 υπήρξε η πιο ευτυχισμένη χρόνια για τους Πόντιους και τους υπόλοιπους Έλληνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, καθώς και Αρμένιους, Ασσυριους κλπ.
Και αυτό γιατί οι Νεότουρκοι είχαν ηττηθεί στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και όλοι περίμεναν την πολιτική δικαίωση των καταπιεσμένων εθνοτήτων. Ήδη ο ελληνικός στρατός είχε καταλάβει την Ιωνία, οι Πόντιοι αντάρτες κατέβαιναν πλέον ελεύθερα στις πόλεις και οι συνομιλίες μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων για το διαμελισμό της Αυτοκρατορίας ήταν σε πλήρη εξέλιξη. Η απόβαση του Μουσταφά Κεμάλ στη Σαμψουντα στις 19 Μαΐου 1919, ήταν εκείνη τη στιγμή μια περιθωριακή πράξη ενός ακραίου εθνικιστή φυγάδα που είχε προγράφει τόσο από τον Σουλτάνο όσο και από τους μουσουλμάνους ηγέτες (ως άθεος).
Όμως η ανάπτυξη του κεμαλικού κινήματος θα βάλει τις βάσεις για την πραγματοποίηση της β’ φάσης της Γενοκτονίας, η οποία στον Πόντο θα ξεκινήσει στα τέλη του 1920. Κατά συνέπεια: το 1919 καμία Γενοκτονία δεν έγινε. Το σωστό σύνθημα, —εάν θέλαμε να είμαστε ιστορικά ακριβείς— θα ήταν: «100 χρόνια από την προετοιμασία της β’ φάσης της Γενοκτονίας των Ελλήνων στον Πόντο».
Βλάσης Αγτζίδης, Ιστορικός
