Στον Πόντο της 1η Μαρτίου γινόταν γενική καθαριότητα του σπιτιού. Οι μάνες, μάλιστα, κινητοποιούσαν και τα παιδιά τους να συμμετάσχουν στην καθαριότητα αυτή. Έτσι έβγαιναν έξω στις αυλές και χτυπώντας διάφορα σκεύη στο χώμα, τραγουδούσαν να φύγουν τα φίδια, όλα τα συρόμενα της γης, ψύλλοι, ποντικοί κα.
Όξω ψύλλοι, ποντικοί, μέσα Μάρτης και χαρά και καλή νοικοκυρά κι ο Κουτρούλης μάγειρας.
Και ήταν πολύ φυσικό να προσέχουν οι αγρότες τον πρώτο μήνα της άνοιξης, τον Μάρτιο και να κάνουν αυτούς τους εποχιακούς καθαρισμούς, για να μην υποφέρουν τους άλλους μήνες.
Στην Ινέπολη, την 1η Μαρτίου, οι γυναίκες σηκώνονταν όσο το δυνατόν πιο πρωί, σκούπιζαν το σπίτι και τα σκουπίδια τα έριχναν προς το μέρος του άλλου σπιτιού, λέγοντας: Ο Μάρτης μετά μέν’ κ’ οι ψύλλοι μετά σέν’.
Επίσης, την ίδια μέρα ετοίμαζαν ένα φαγητό από αλεύρι καβουρτισμένο και ζάχαρη ή πετμέζι, που ήταν σαν λαπάς και το λέγανε ο μαρτόλαπος.
Ο Αγαθάγγελος, Μητροπολίτης Νευροκοπίου, μεταξύ των άλλων, μας παραδίδει και για τη Χόψα ότι απαγορευότανε αυστηρά η είσοδος ξένων στα σπίτια κατά την 1η Σεπτεμβρίου, 1η Ιανουαρίου, αλλά και την 1η Μαρτίου, αν πριν δεν περνούσε ο παπάς να τ’ αγιάσει.
Αν παρ’ όλα αυτά ερχόταν κάποιος, η οικοδέσποινα σημείωνε το όνομά του και παρακολουθούσε τη τύχη της οικογένειας στη διάρκεια όλου του χρόνου. Κι αν όλα πήγαιναν καλά, το πρόσωπο εκείνο το ξανακαλούσαν τον άλλον χρόνο, την ίδια ημέρα και του έστρωναν πλούσιο τραπέζι, στο οποίο υποχρεωνόταν να κάτσει και να φάει μαζί τους.
Αν όμως οι υποθέσεις της οικογένειας δεν πήγαιναν καλά, είχαν δηλαδή αρρώστιες, θανάτους ή αποτυχίες στην εργασία, τότε το πρόσωπο εκείνο το θεωρούσαν κακορίζικο και έπαιρναν όλα τα απαιτούμενα μέτρα να μην ξαναμπεί στο σπίτι την ίδια μέρα τον επόμενο χρόνο, ακόμη κι αν ήταν ένας από τους πιο στενούς συγγενείς.
Από αυτές τις τρεις μέρες σχολαστικά τηρούσαν την 1η Σεπτεμβρίου, μετά την 1η Μαρτίου και σε τρίτη μοίρα είχαν την 1η Ιανουαρίου.
Ο Μάρτης φέρνει κι ένα ακόμη μεγάλο κακό. Ο ήλιος του είναι πολύ δυνατός και γι αυτό μαυρίζει το πρόσωπο, δημιουργεί στίγματα και κυρίως έχει βλαπτική επίδραση στα παιδιά.
Γι αυτό η Πόντια μάνα έβαζε στο παιδί της το Μάρτη, δηλαδή μια κλωστή άσπρη και κόκκινη στριφτή. Αυτό το έθιμο είναι πανελλήνιο και φαίνεται ότι έχει τις ρίζες του στα προελληνικά ίσως χρόνια.
Πληροφορίες αντλήθηκαν από το βιβλίο, Ποντιακή Λαογραφία, Αρχείον του Πόντου
