Η Σινώπη, των καραβιών η μάνα
Η Σινώπη, το όνομα της οποίας, σύμφωνα με το μύθο, προέρχεται από την κόρη του ποταμού Ασωπού, Σινώπη, είναι παραλιακή πόλη της βόρειας Τουρκίας, στις ακτές του Εύξεινου Πόντου. Αποτελεί την πρώτη ελληνική αποικία των Μιλησίων στον Πόντο (8ος αι. π.Χ.) καθώς και την αφετηρία του εξελληνισμού των εκεί ακτών. Αποικίες της ήταν η Τραπεζούντα, η Κερασούντα, τα Κοτύωρα, κ.ά.
Η πόλη είναι η γενέτειρα του αρχαίου Έλληνα φιλόσοφου Διογένη του Κυνικού, του συγγραφέα και φιλοσόφου Θεόπομπου και του ποιητή Δαφίλου.
Από τον 7ο και μέχρι τον 4ο αι. π.Χ. παρέμεινε η πιο ισχυρή πόλη στην περιοχή, ενώ κατά τον 5ο αι. αποτέλεσε μέλος της Αθηναϊκής Ηγεμονίας, όταν ο Περικλής έστειλε εκεί 600 Αθηναίους κληρούχους, μετά την απαλλαγή της πόλης από την τυρρανία του Τιμησίλεου. Το γεγονός αυτό, πέρα από την οικονομική και πολιτική κυριαρχία που είχε η πόλη σε όλες τις γειτονικές, έφερε ως αποτέλεσμα και την πνευματική άνθηση της Σινώπης. Στη συνέχεια, η πόλη έγινε ανεξάρτητη και από αυτή πέρασαν οι «Μύριοι» του Ξενοφώντα. Τα ισχυρά τείχη της πόλης, την προστάτευαν από επιδρομές βαρβαρικών λαών και πειρατών σε όλη την ιστορία της.
Το 368 π.Χ. καταλήφθηκε από τον Δατάμα, πέρση Σατράπη της Καππαδοκίας, αλλά διατήρησε την αυτονομία της. Το 183 π.Χ. καταλήφθηκε από τον Φαρνάκη Α’ ο οποίος την κατέστησε πρωτεύουσα του Βασιλείου του Πόντου μέχρι το 70 π.Χ., οπότε και καταλήφθηκε από το Ρωμαίο στρατηγό Λούκουλο που της παραχώρησε αυτονομία.
Στη πόλη αυτή γεννήθηκε ο Μιθριδάτης ο Μέγας που την καλλώπισε με ναούς, στοές, νεώρια (μαρτυρία Στράβωνα). Το 44 π.Χ. έγινε οριστικά ρωμαϊκή αποικία με Ρωμαίους εποίκους, υπαγόμενη στη Βιθυνία. Ταυτόχρονα με την υποταγή της πόλης στους Ρωμαίους άρχισε και η παρακμή της μέχρι τα χρόνια του Βυζαντίου, καθώς η Αμισός (Σαμψούντα) τράβηξε το οικονομικό ενδιαφέρον της περιοχής.
Η πόλη αποτέλεσε σημαντικό κέντρο του χριστιανισμού από την αρχή της εμφάνισής του, καθώς εκεί τον κήρυξε ο Απόστολος Ανδρέας, ένας από τους πρώτους οπαδούς του Ιησού.
Το 1205 η Σινώπη εντάσσεται στην αυτοκρατορία της Τραπεζούντας, αφού πρώτα οι Λατίνοι Σταυροφόροι διέλυσαν προσωρινά τη βυζαντινή αυτοκρατορία. Δέκα χρόνια αργότερα η πόλη θα υποταχθεί στο σουλτανάτο του Ικονίου. Γενικότερα η πόλη άλλαξε πολλές φορές κυρίαρχο καθώς άλλοτε κυριευόταν από βυζαντινούς ηγέτες και άλλοτε από Τουρκμένους κυβερνήτες του κράτους της Κασταμονής.
Αποτελούσε ένα σημαντικό λιμάνι, καθώς είχε τη δυνατότητα, την οποία της την έδινε η καλή γεωγραφική της θέση, να ελέγχει τους δρόμους της Μαύρης Θάλασσας. Μέσω των αποικιών της ενίσχυσε τον οικονομικό της ρόλο στον Εύξεινο Πόντο. Η πόλη βασιζόταν στην αγροτική παραγωγή και η κυριότερη πλουτοπαραγωγική πηγή ήταν η εμπορία σίτου. Επίσης, άλλα προιόντα που εξήγαγε ήταν μεταξύ άλλων, το ελαιόλαδο, το ιαματικό χώμα, η ξυλεία και τα παστά τρόφιμα.
Ο ελληνικός πληθυσμός της Σινώπης πριν από το 1914 ήταν 5.000 και ο τουρκικός 9.000, ενώ στα περίχωρα υπήρχαν άλλοι 2.000 Έλληνες. Οι Έλληνες διατηρούσαν αστική σχολή, παρθεναγωγείο και 3 εκκλησίες. Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου πολέμου, οι Έλληνες της πόλης και των γύρω χωριών υπέστησαν πολλές κακουχίες και όσοι κατάφεραν να ζήσουν πήραν το δρόμο της προσφυγιάς για την Ελλάδα κατά τη διετία 1923-1924, κατά την υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή.
Η πολεοδομία της Σινώπης
H ιπποδάμεια πολεοδομία της Σινώπης ορίζεται από οικοδομικά τετράγωνα διαστάσεων 100×60 μ. περίπου, τις κύριες παράλληλες οδούς στα βόρεια και τις μικρότερες που διακόπτουν τους κεντρικούς άξονες διαμορφώνοντας ορθές γωνίες. H πόλη είναι ανεπτυγμένη με κατεύθυνση προς το νότο, σε σχήμα περίπου ορθογώνιο, εντός τειχών εκ των οποίων το βόρειο και το νότιο τμήμα ορθώνονται στη θάλασσα. Tα τείχη οικοδομήθηκαν από τον Mιθριδάτη στα μέσα του 1ου αιώνα μ.X. Mικρές επεμβάσεις εκτελέστηκαν επί Iουστινιανού A’ (527-565), ενώ κατά το διάστημα 1214 -1215 οι Σελτζούκοι πραγματοποίησαν εκτεταμένες εργασίες ανακαίνισης υπό τον αρχιτέκτονα Σεβαστό. Tο κάστρο της Σινώπης ήταν ευάλωτο από τα νότια και τα ανατολικά. O καθεδρικός ναός της πόλης, που ήταν αφιερωμένος στον Άγιο Φωκά ή στη Θεοτόκο, δεν σώζεται. Nαοί καταστράφηκαν από τους Tουρκομάνους το γ’ τέταρτο του 11ου αιώνα. Tο α’ μισό του 13ου αιώνα οι ναοί μετατράπηκαν σε μουσουλμανικά τεμένη από τους Σελτζούκους, στα μέσα του αιώνα τα τεμένη μετατράπηκαν σε ναούς από τους Mεγάλους Kομνηνούς και, ακολούθως, κατά τη β’ φάση της κυριαρχίας των Σελτζούκων, αποκαταστάθηκαν τα τεμένη. Για παράδειγμα, το φημισμένο τζαμί του Aλαντίν που βρίσκεται επί του κεντρικού οδικού άξονα κτίστηκε το 1268, στη θέση του καθεδρικού ναού της Σινώπης που είχε γίνει τζαμί επί του Σελτζούκου κυβερνήτη Alaeddin Keykubad (1219-36) και είχε μετατραπεί σε ναό εκ νέου το διάστημα 1254-56. Kατά ανακριβή πληροφορία τουρκικής πηγής, ο ναός ήταν αφιερωμένος στην Αγία Σοφία (του Θεού). Σήμερα δεν αναγνωρίζουμε τις προηγούμενες κατασκευές. Σε απόσταση 300 μ. νοτιοδυτικά της Σινώπης κείνται ερείπια οικοδομικού συμπλέγματος που καλύπτουν περιοχή 10 τ.χλμ., τα οποία δεν έχουν ταυτιστεί. Τα κτήρια στέγαζαν, το πιθανότερο, το γυμνάσιο και τα λουτρά της αρχαίας Σινώπης. Δευτερευόντως ίσως χρησιμοποιήθηκαν ως αποθήκη σιτηρών.
Σήμερα στην πόλη σώζονται κάποια υπολείμματα των τειχών μαζί με κάποιους αμυντικούς πύργους, τον ελληνικό Αρρεναγωγείο και Παρθεναγωγείο, οικίες Ελλήνων και ερείπια αρχαίων λουτρών και χριστιανικών ναών.
