Ο Αναστάσιος Παπαδόπουλος, γνωστός και ως Κοτζά Αναστάς, ήταν ένας Ακρίτας του Πόντου, καθώς και ένας από τους πρωτεργάτες του ποντιακού έπους. Πολέμησε με ανδρεία και ηρωισμό στα μαύρα χρόνια της Γενοκτονίας, δίνοντας και κερδίζοντας, μαζί με τους άνδρες του, πολλές μάχες.
Γεννήθηκε στο χωριό Εντίκ Πουνάρ, της επαρχίας της Έρπαας το 1896. Ήταν παιδί πολύτεκνης οικογένειας και μεγάλωσε με ελληνορθόδοξες αρχές.
Το 1915, σε ηλικία 19 ετών, επιστρατεύεται, μαζί και με άλλους νέους στα Τάγματα Εργασίας, που δεν ήταν τίποτα άλλο παρά από ένα σχέδιο εξόντωσης των Ελλήνων του Πόντου. Βλέποντας και αντιλαμβάνοντας πως ήταν ένα εργαλείο εξόντωσης, αποφασίζει και καταφέρνει, μαζί και με άλλους νέους, να δραπετεύσει και να καταφύγει στο βουνό Τοπτσάμ, ώστε να οργανωθεί σε ομάδα και να αντισταθεί στις τουρκικές θηριωδίες. Έτσι, μαζί με αυτούς που δραπέτευσε, εντάσσεται στην αντάρτικη ομάδα του Ιάκωβου Καρατελίδη, του γνωστού Καπετάν Γιακώβ.
Όταν το 1916, κατά τη διάρκεια μιας μάχης, σκοτώνεται ο Καπετάν Γιακώβ, την ηγεσία των ανταρτών αναλαμβάνει ο Κοτζά Αναστάς, ο οποίος τότε ήταν μόλις 20 ετών. Ο ηρωισμός και ο ηγετικός του χαρακτήρας, καθώς και η παλληκαριά που επιδείκνυε στις μάχες κόντρα στον οθωμανικό στρατό, τον έκαναν γρήγορα γνωστό στον ποντιακό ελληνισμό, στον οποίο τα πολεμικά του κατορθώματα έδιναν ελπίδα. Γι’ αυτό το λόγο του προσάψανε το προσωνύμιο Κοτζά (δηλαδή Μεγάλος) Αναστάς, ενώ οι Τούρκοι τον αποκαλούσαν Κοτζά Γκιαούρ.
Η δύναμη και το κύρος του Κοτζά Αναστάς όλο και μεγάλωνε, με αποτέλεσμα να αποτελεί φόβο και τρόμο των Τούρκων. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι το γεγονός ότι ο Τοπάλ Οσμάν, όταν τον Απρίλιο του 1921 πηγαίνει στην Έρπαα και επιτίθενται στο χωριό σκοτώνοντας τους κατοίκους και καίγοντας τα πάντα, δεν τολμά να αναμετρηθεί με τους αντάρτες του Κοτζά Αναστάς, με αποτέλεσμα ο Ακρίτας του Ποντιακού Ελληνισμού να καταφέρει να σώσει, μαζί με τους άνδρες του, 12.000 γυναικόπαιδα , τα οποία και τα φυγάδευσαν στην οροσειρά Τοπτσάμ, παίρνοντάς τους υπό την προστασία τους. Το όνομα του Κοτζά Αναστάς γίνεται συνώνυμο της ελπίδας, με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι άνδρες να σπεύδουν να ενταχθούν στην ομάδα του.
Η δύναμη και το κύρος του Κοτζά Αναστάς όλο και δυναμώνει, προκαλώντας φόβο στους Τούρκους. Συγκεκριμένα ο Κεμάλ, βλέποντας πως ο Κοτζά Αναστάς έχει πολύ δύναμη και ως εκ τούτου αποτελεί μεγάλο κίνδυνο για τα μεγάλα του σχέδια, προσπαθεί να τον αναχαιτίσει βάζοντας στη μάχη τον Λίβα Πασά και το στρατηγό Τσαμάλ Τσεβίτ. Αρχικά, ο Λιβά πασάς, με μια ολόκληρη μεραρχία, το Νοέμβριο του 1921, σφυροκοπά για 52 ημέρες το Τοπτσάμ, με σκοπό να εξοντώσει την αντάρτικη ομάδα του Κοτζά Αναστάς και φυσικά και τον ίδιο. Παρά το αριθμητικό τους πλεονέκτημα, οι Τούρκοι στρατιώτες δεν κατάφεραν να επιβληθούν και να αφανίσουν τους Πόντιους αντάρτες, οι οποίοι πάλεψαν με περίσσιο θάρρος και τόλμη. Η αποστολή τους στέφθηκε με απόλυτη αποτυχία!!!
Στη συνέχεια, τη σκυτάλη πήρε ο στρατηγός Τσεμάλ Τσεβίτ, ο οποίος έχοντας μαζί του 10.000 άνδρες ξεκινάει, τον Φεβρουάριο του 1922, την επιχείρηση Γιλντιρίμ (Κεραυνός), δίνοντας, μάλιστα, υπόσχεση στον Κεμάλ ότι θα νικούσε την αντάρτικη ομάδα του Κοτζά Αναστάς, κάτι φυσικά που δε συνέβη, με τον Τσεμάλ να πέφτει νεκρός και όσοι στρατιώτες του επέζησαν να τρέπονται σε φυγή.
Ο Κοτζά Αναστάς υπήρξε βραχνάς για τους Τούρκους και επιθυμούσαν, πάση θυσία, να τον εξοντώσουν. Ωστόσο, όσες προσπάθειες και να έκαναν έπεφταν στο γκρεμό. Έτσι τον Οκτώβριο του 1922, με μπροστάρη τον Λίβα Πασά, προσπαθούν μέσω της διπλωματικής οδού να έρθουν σε κάποια συμφωνία μαζί του. Βασικός όρος του Πόντιου αντάρτη ήταν η ασφαλής απομάκρυνση των γυναικόπαιδων από το βουνό. Οι Τούρκοι, όμως, παρά τη συμφωνία, εξακολουθούσαν να τον φοβούνται και να τον μισούν, με αποτέλεσμα, το Δεκέμβριο του 1922, να τον δολοφονήσουν στο χωριό Εζενούς, παρόλη τη συμφωνία και την αμνηστία που είχε δοθεί. Ήταν τέτοιο το μίσος των Τούρκων προς το πρόσωπό του, που δεν σεβάστηκαν ούτε το νεκρό του σώμα. Αφού τον σκότωσαν, τον αποκεφάλισαν και κρέμασαν το κεφάλι του σε ένα τηλεγραφόξυλο στη Τοκάτη, πανηγυρίζοντας, με αυτό τον τρόπο, για το θάνατό του. Ο αδερφός του, ο Γεώργιος, προσπάθησε να πάρει για να θάψει το σώμα του, αλλά σκοτώθηκε και αυτός στην προσπάθειά του αυτή.
Ο Αναστάσιος Παπαδόπουλος, ο Κοτζά Αναστάς, υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους αντάρτες του Πόντου. Έδωσε και κέρδισε πολλές σκληρές και άνισες μάχες και έπαιξε σημαντικό ρόλο τη μαύρη περίοδο της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου και γι’ αυτό η μνήμη του οφείλει να μείνει άσβεστη.
