Στις 26 Οκτωβρίου η εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του Αγίου Δημητρίου του Μυροβλήτη. Στον Πόντο οι πατέρες μας τιμούσαν ιδιαίτερα τον άγιο αυτόν.
Όπως μας παραδίδει ο Οδυσσέας Λαμψίδης, για τον Άγιο Δημήτριο, καθώς και για τον Άγιο Γεώργιο, δεν υπάρχει τόπος που να μην υπάρχει εκκλησία ή εκκλησάκι τους.
Ο Γιώργος Χατζόπουλος μας δίνει αρκετές πληροφορίες για τον Άγιο Δημήτριο.
Ο Άγιος Δημήτριος ή Σέλμια κατά τους Τούρκους, καταγόταν από την Θεσσαλονίκη και μαρτύρησε το 303 μΧ, στην εποχή του αυτοκράτορα Μαξιμιανού. Οι κάτοικοι του χωριού Άνω Αντρεάντων (Αμισού) τον τιμούσαν πολύ και τον είχαν πολιούχο τους. Γι αυτό και ίδρυσαν προς τιμή του ναό, γιατί εμφανίστηκε στο όνειρο κάποιου από τους κατοίκους και του το ζήτησε.
Τη μέρα της γιορτής του αγίου γινόταν μεγάλο θρησκευτικό και εμπορικό πανηγύρι, στο οποίο κατέφθαναν χριστιανοί από διάφορα χωριά, όπως και Τούρκοι. Τη μέρα αυτή το ναό πλαισίωναν με την παρουσία τους και εφημέριοι από αλλά χωριά. Πολλοί ήταν αυτοί που είχαν το όνομα του αγίου και την ημέρα αυτή έφερναν μέσα σε κάνιστρο ψωμί, κρασί και λάδι.
Με την φροντίδα του εκκλησιαστικού συμβούλιο παρασκεύαζαν φαγητά για τους ξένους και κυρίως το αγαπημένο φαγητό των Ποντίων, το κεσκέτ (πλιγούρι με κρέας).
Μετά το τέλος της θείας λειτουργίας, στο προαύλιο του ναού γινόταν παλαιστικός αγώνας. Το έπαθλο για το νικητή ήταν ένα πρόβατο ή ένα μοσχάρι, που το έλεγαν κουλέσ’ παξισί, δηλαδή βραβείο πάλης. Τέλος ακολουθούσαν χοροί όλη την ημέρα υπό τους ήχους του νταουλιού, του κεμεντζέ και κλαρίνου.
Στα Κοτύωρα τη γιορτή του Αγίου Δημητρίου την θεωρούσαν και γεωργική γιορτή, κυρίως για καλλιέργεια και σπορά. Σχετικά με τον καιρό πίστευαν ότι κι ο Άγιος Δημήτριος είχε την κακοκαιρία του, που τη λέγανε Τ ‘ Α-Δημήτρι’ η φουρτούνα.
Αρκετές ήταν και οι εκκλησίες στον Πόντο αφιερωμένες στη μνήμη του Αγίου Δημητρίου. Μια τέτοια εκκλησία ήταν στο χωριό Χαλτογιαννάντων Ίμερας. Στη Σάντα υπήρχε παρεκκλήσι στη μνήμη του Αε- Δημήτρη πάνω από το χωριό Τσιακαλάντων. Τέλος στο χωριό Άνω Αντρεάντων (Αμισού) υπήρχε εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, στην οποία ήταν χαραγμένη στα τουρκικά η εξής επιγραφή: Η ιερή αυτή εκκλησία, που το όνομά της είναι Άγιος Δημήτριος χτίστηκε κατά το έτος 1840.
Πηγή: Επιτροπή Ποντιακών Μελετών: Αρχείον Πόντου, Ποντιακή Λαογραφία
