Στις 09 Μαρτίου η ορθόδοξη εκκλησία τιμά τους Άγιους Σαράντα Μάρτυρες, οι οποίοι θυσιάστηκαν για την πίστη τους. Οι Άγιοι Σαράντα, λοιπόν, ήταν επίλεκτοι στρατιώτες του τάγματος του Λικινίου, ηλικίας 16-22 ετών.
Όταν ο αυτοκράτορας Λικίνιος διέταξε τον διωγμό των χριστιανών, απαίτησε από τους στρατιώτες του τάγματος να θυσιάσουν στα είδωλα. Εκείνοι, όντας πολύ πιστοί στον Ιησού Χριστό, αρνήθηκαν, με αποτέλεσμα να συλληφθούν από τον έπαρχο της Σεβάστειας, Αγρικόλα, ο οποίος αρχικά προσπάθησε να τους μεταπείσει τάζοντάς τους διάφορα αξιώματα και επαινώντας τους για την ανδρεία τους.
Η απάντηση από τους 40 στρατιώτες ήταν αρνητική, με αποτέλεσμα να τιμωρηθούν. Η τιμωρία τους ήταν να πέσουν γυμνοί στα παγωμένα νερά μιας λίμνης κοντά στη Σεβάστεια, ώστε να πεθάνουν από το κρύο. Οι στρατιώτες άντεχαν, παρόλο που άρχισαν να μελανιάζουν από την παγωνιά. Κάποια στιγμή, όμως, ένας δεν άντεξε και βγήκε από τη λίμνη. Τη θέση του, όμως, πήρε ένας από τους φρουρούς, ο οποίος θαυμάζοντας το σθένος των στρατιωτών, έβγαλε τα ρούχα του και μπήκε γυμνός κι εκείνος στη λίμνη. Όλη τη νύχτα οι στρατιώτες και ο φρουρός παρέμειναν γυμνοί στην παγωμένη λίμνη και το πρωί τους έβγαλαν λιπόθυμους και τους έκαψαν ζωντανούς.
Τα λείψανα τους, αρχικά ενταφιάστηκαν με ευλάβεια από πιστούς Χριστιανούς, μέχρις ότου βρεθούν από την αυτοκράτειρα Πουλχερία.
Στον Πόντο, στις 09 Μαρτίου, όπου και τιμάται η μνήμη των Σαράντα Μαρτύρων, θεωρούσαν πως ό,τι κι αν φύτευαν τη συγκεκριμένη μέρα θα ευδοκιμούσε. Στην Ινέπολη φύτευαν 40 διαφορετικά είδη φυτών και ετοίμαζαν φαγητά από 40 διαφορετικά χόρτα και στην Τραπεζούντα μαγείρευαν 40 λουκουμάδες. Επίσης, θεωρούσαν πως την ημέρα εκείνη ξυπνούσαν από τη χειμερινή νάρκη τα άγρια ζώα.
Κατά την ορθόδοξη παράδοση, όπως αυτή αποτυπώνεται στο δοξαστικό του τυπικού της ημέρας εορτασμού τους, τα ονόματά τους είναι:
«Ἐν ᾠδαῖς ᾀσμάτων εὐφημήσωμεν πιστοί, τοὺς ἀθλοφόρους τεσσαράκοντα Μάρτυρας, καὶ πρὸς αὐτοὺς μελῳδικῶς ἐκβοήσωμεν λέγοντες• Χαίρετε ἀθλοφόροι τοῦ Χριστοῦ, Ἡσύχιε, Μελίτων, Ἡράκλειε, Σμάραγδε καὶ Δόμνε, Εὐνοϊκὲ Οὐάλη καὶ Βιβιανέ, Κλαύδιε καὶ Πρίσκε, Χαίρετε Θεόδουλε Εὐτύχιε καὶ Ἰωάννη, Ξανθία Ἡλιανὲ Σισίνιε, Κυρίων Ἀγγία, Ἀέτιε καὶ Φλάβιε, Χαίρετε Ἀκάκιε, Ἐκδίκιε, Λυσίμαχε, Ἀλέξανδρε, Ἠλία καὶ Καύδιδε, Θεόφιλε Δομετιανέ καὶ Θεῖε Γάϊε Γοργόνιε, Χαίρετε Εὐτυχές καὶ Ἀθανάσιε, Κύριλλε καὶ Σαρκεδών, Νικόλαε καὶ Οὐαλέριε, Φιλοκτῆμον, Σεβηριανέ, Χουδίων καὶ Ἀγλάϊε».
Ἀπολυτίκιον
Θείω Πνεύματι, συγκροτηθέντες, δῆμος ὤφθητε, τροπαιοφόρος, Ἀθλοφόροι Χριστοῦ Τεσσαράκοντα, διὰ πυρὸς γὰρ καὶ ὕδατος ἔνδοξοι, δοκιμασθέντες λαμπρῶς ἐδοξάσθητε. Ἀλλ’ αἰτήσασθε, Τριάδα τὴν ὑπερούσιον, δωρήσασθαι ἠμὶν τὸ μέγα ἔλεος.
